Çiğdem Yücesoy Subaşı / Hüseyin Gökçe
İktisat idaresinin, kurumlar vergisinde ciro bazlı sisteme geçerek, 10 milyon lira ve üzerinde cirosu bulunan işletmelerin vergisini yüzde 15’e düşürme tarafında yaptığı hazırlıklar, vergi uzmanları tarafından temkinle karşılanırken iş dünyasından takviye gördü.
2017 yılından itibaren 3 yıllık mühlet için yüzde 20’den yüzde 22’ye yükseltilen kurumlar vergisinde, müddet 31 Aralık 2020’de doluyor. 2021 yılı ve sonrasında uygulanmak üzere bir çalışma başlatan iktisat idaresi, yeni devirde, gelir vergisinde olduğu üzere kurumlar vergisinde de kademeli bir sisteme geçmeyi planlıyor. Edinilen bilgilere nazaran yeni periyotta kurumlar vergisinde oran, ciro kriterlerine nazaran yüzde 15 ile yüzde 18 ortasında değişecek. Bu kapsamda 10 milyon liranın üzerinde cirosu bulunan şirketler yüzde 15 kurumlar vergisi ödeyecek. Lakin hala vergisini sistemli ödeyen mükelleflere uygulanan 5 puanlık indirimin, yeni vergi oranıyla birlikte uygulanıp uygulanmayacağı ise bilinmiyor. Global salgının da tesiriyle iktisat ve piyasalarda yaşanan sıkışıklığı aşmaya yönelik tedbir almak üzere yapılan bu çalışmanın ekim ayı içinde maddeleştirilmesi bekleniyor.
Ayrıntıları şimdi netleşmeyen yeni vergi sistemine, kriterin yalnızca ciroyla hudutlu olduğu gerekçesiyle vergi uzmanları temkinli yaklaşırken, iş dünyası bu kararın yatırımları artıracağı ve Yeni İktisat Programı’nda (YEP) yer alan büyüme gayesine katkı sağlayacağı görüşünü savundular.
Süreksiz olarak yüzde 22’ye çıkarılmıştı
2017 yılında yapılan değişiklikle, kurumlar vergisi oranı 2018, 2019 ve 2020 yılları kurum çıkarlarına uygulanmak üzere süreksiz olarak yüzde 20‘den yüzde 22’ye çıkarıldı. Üç yıllık bir devri kapsayan bu uygulamanın mühleti, 31 Aralık’ta sona eriyor. Rastgele bir değişiklik olmadığı takdirde, 2021 ve sonraki yıllar kurum çıkarlarına tekrar yüzde 20 kurumlar vergisi uygulanacak.
Vergi planı için kim, ne dedi?
“Az gelişmiş bölgelerdeki indirimli vergi daha çok mükellefi kapsamalı”
MÜSİAD Lideri Abdurrahman Kaan, MÜSİAD olarak bütün vergi cinslerinde vergi adaletinin sağlanması gerektiğine inandıklarını bildirdi. “Genellikle ödeme gücü unsuru gözetmeksizin alınan dolaylı vergilerle kıyaslandığında; direkt vergilerin daha verimli, adil ve yaygın olduğunu görüyoruz” diyen Kaan, “Ödeme gücüne nazaran alınarak mali ve finansal altyapımızda epeyce kıymetli bir yeri bulunan kurumlar vergisinde adaletin sağlanmasını epeyce önemsiyoruz. Bu kapsamda, kurumlar vergisinin hükmî kişiliklerin türel yapı farklılıklarından kaynaklanan eşitsizlikleri ortadan kaldıracak formda biçimlendirilmesi gerektiğini her fırsatta lisana getiriyoruz” dedi. Azgelişmiş bölgelerdeki indirimli kurumlar vergisinin daha fazla mükellefi kapsayacak biçimde düzenlenmesi gerektiğine inandıklarının altını çizen Kaan, hala yüzde 22 olan kurumlar vergisinin alt dilime çekilmesinin iş dünyasını önemli bir mali yükten kurtaracağını bildirdi. Bu düzenlemenin COVID-19’un finansal durumlarda oluşturduğu tahribatın telafi edilmesinde değerli rol oynayacağını lisana getiren Kaan, “Kurumlar vergisinde yapılacak bu düzenlemenin, gerek yurtiçi yatırımlar gerekse direkt yabancı yatırımları teşvik edeceğini ve böylelikle istihdam artışında bariz bir tesiri olacağına inanıyoruz” diye konuştu. Kaan, kurumlar vergisinde 2021 yılı itibariyle yapılacak önemli indirimin, büyük ya da küçük ayırt etmeksizin bütün işletmelerin finansal manada elini rahatlatacağını ve yüzde 5.8’lik büyüme gayesinde kritik bir rol oynayacağını anlattı.
“Kurumlar vergisi ve KOBİ vergilerinde indirime gidilmesi zorunluluk”
1980’li yıllarda ABD’de Ronald Reagan ve İngiltere’de Margaret Thatcher periyodundan başlayarak vergi oranlarında indirimlere gidildiğini hatırlatan TÜRMOB Lideri Emre Kartaloğlu, indirimde düşük lakin aktif vergi oranlarıyla daha yüksek oranlı vergi hasılatı elde edileceğine yönelik kuramsal yaklaşımın tesirli olduğunu söyledi. Türkiye’de ise 2006 yılında yüzde 30’dan yüzde 20’ye indirilen kurumlar vergisinin, 2018-2020 periyodu için yüzde 22’ye çıkarıldığını hatırlatan Kartaloğlu, kurumlar vergisi yüksek ülkelerde indirim çalışmalarıyla Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik istisnaların artarak devam ettiğini belirtti. Bugün yüzde 30’un üzerinde vergi uygulayan yalnızca Fransa ve Portekiz’in kaldığını, Macaristan’ın ise yüzde 9 ile en düşük vergi uygulayan ülke olduğu bilgisini veren Emre Kartaloğlu, Türk şirketlerinin milletlerarası rekabeti açısından vergi oranlarında indirime gidilmesinin olumlu bir gelişme olacağını söyledi.
Ayrıyeten KOBİ’lere yönelik olarak genel orandan daha düşük bir kurumlar vergisi belirlenmesinin, iktisadın can damarı olan KOBİ’leri teşvik eden bir gelişme olduğunu ve birçok ülkenin bunu uyguladığını kaydeden Kartaloğlu, “Kurumlar vergisi oranlarında ve bilhassa KOBİ’lerin vergi oranlarında indirime gidilmesinin bir mecburilik olduğu kıymetlendirilmektedir. Bu çerçevede istihdam ve üretime olumlu tesir sağlanabilecektir” diye konuştu.
“Ciro yerine istihdam, ihracat, kesim, üretim üzere kriterler olmalı”
Başşehir Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Dr. Ozan Bingöl, kurumlar vergisinde yalnızca ciro bazlı indirim uygulamasının vergi adaleti istikametinden sakıncalı bir durum olduğunu söyledi. Burada yapılması gerekenin: ihracatçıyı, imalatçıyı, istihdam yaratanı ve birtakım sektörel iş ve işletmeleri belirleyip bu kriterlere nazaran düşük oranlı bir vergi uygulaması olduğunu lisana getiren Bingöl, “Ama genel oran olan yüzde 20 ile oynamak ve cirosu yüksek işletmelere yalnızca bu düşük oranlı kurumlar vergisini uygulayacak olmak hiç rasyonel değildir. Bu durum vergi gelirlerini azaltırken tıpkı vakitte bütçeye yük demektir” dedi. Avrupa’da bunun tersine KOBİ’lere, gelişmekte olan işletmelere daha düşük oranlı kurumlar vergisi uygulandığına dikkat çeken Ozan Bingöl, “Örneğin İngiltere’de petrol şirketleri genel kurumlar vergisinden daha yüksek bir oranda vergi öderler. Zira gaye kârlılığı yüksek olan büyük maden, petrol, finans şirketlerini daha yüksek vergileyip gelişmekte olan ihracatçıyı, imalatçıyı, üreticiyi KOBİ’leri desteklemektir” dedi. Kurumlar vergisinin birinci etapta yalnızca finans bölümü için yüzde 22 olarak belirlendiğini, akabinde başka kesimlere genişletildiğini hatırlatan Bingöl, “Eğer yalnızca ciro tekniği kullanılırsa, yalnızca çok büyük şirketlere vergi avantajı sağlanmış olur. Bu durum da rasyonel olmaz. Vergi siyasetini belirlerken, çok iyi tesir tahlili yapılması gerekir” diye konuştu. Türkiye’nin vergi oranı bakımından 37 OECD ülkesi içinde 23’üncü sırada bulunduğunu söz eden Bingöl, “2021 yılı itibariyle eski oran olan yüzde 20’ye düştüğümüzde ise daha da geriye 31’inci sıraya düşeceğiz” sözlerini kullandı.
“Vergi tekniğine uygun değil”
Şimdiki Küme İdare Konseyi Lideri YMM Yılmaz Sezer, 10 milyon liranın üzerinde cirosu bulunanlara düşük oranlı kurumlar vergisi uygulanmasının, vergi tekniğine çok uygun olmadığını bildirdi. Gelir vergisinde çok kazanandan çok vergi alınmasına karşın, kurumlar vergisinden bunun karşıtının uygulanmak istediğini tabir eden Sezer, “Vergilendirmede temel olan herkesin ödeme gücüne nazaran vergi alınmasıdır. Ki bu Anayasa’nın gereğidir, yani vergilendirmenin olmaz ise olmazıdır. 2019 yılında yapılan düzenleme ile gelir vergisi mükelleflerinden 500 bin liranın üzerinde geliri olanlardan yüzde 40 vergi alınması benimsenmişken, artık tam karşıtı bir uygulama yapılamaz. Vergide adalet ve eşitliği bozan bir uygulama olur” dedi. Yılmaz Sezer, süreksiz olarak yüzde 22’ye çıkarılan kurumlar vergisinde, tertipli ödeme yapanların 5 puanlık indirimden yararlanma hakkı bulunduğunu fakat birinci etapta kriterlerin çok kuvvetli olduğu için kimsenin bundan faydalanamadığını kaydetti. Sezer, kriterlerin sonradan gevşetildiğini mükelleflerin önümüzdeki yıldan itibaren bundan zati yararlanmaya başlayacağını aktardı.
“İndirim tüm mükelleflere eşit uygulanmalı, yoksa Anayasa’ya karşıt olur”
Yeni İktisat Danışman Kurucu Ortağı ve Gelir Yönetimi E. Strateji Geliştirme Daire Lideri Nazmi Karyağdı, kurumlar vergisinde yapılacak bir indirimin oran yüksekliği sebebiyle kayıt dışına yönelen şirketlerin kayda girmesini teşvik edeceğini söyledi.
Son üç yıldır uygulanan yüksek oranlı verginin rekabet gücünü azalttığını savunan Karyağdı, yüksek ciroya sahip şirketlerden daha düşük oranlı vergi alınmasını öngören düzenlemenin hayata geçirilmesi halinde, Anayasa’nın temel vergilendirme unsurlarıyla vergi adaletine terslik teşkil edeceğini bildirdi. İndirimin tüm kurumlar vergisi mükellefleri için eşit oranda yapılması gerektiğini vurgulayan Karyağdı, aksinin kurumlar vergisi mükelleflerine izah edilemeyeceğini belirtti. Bütünsel bir vergi siyasetine dayanmayan münferit uygulamalarla vergi yasalarında değişiklik yapılması yaklaşımının, vergi adaletsizliğini daha da artırmak manasına geleceğinin altını çizen Karyağdı, “Bu sebeple yeni teklifin vergi adaleti açısından gözden geçirilerek en azından tüm kurumlar vergisi mükelleflerine tıpkı düşük oranın uygulanması biçiminde revize edilmesinde fayda vardır” dedi.
Kurumlar vergisinde ‘sürpriz indirim’ yolda!
Dünya