Hilal SARI
Batı’nın insan hakları ihlalleri gerekçesiyle Çin’e karşı açıkladığı Uygur yaptırımlarına dayanak veren markalara Çinli yetkililerden ikaz geldi.
Sincan bölgesindeki idarenin sözcüsü Xu Guixiang, “Bir şirketin ekonomik davranışını politize etmemesinin gerektiğini düşünüyorum… Bu kararda sabırsız davranıp yaptırımlara dahil olmak mantıklı değil. Bu davranış, bir taşı kaldırıp bunu ayaklarınızın üzerine atmaya benziyor” dedi.
Sincan’da zorla emekçi çalıştırıldığı gerekçesiyle gelen yaptırımların akabinde bölgeden pamuk tedarik etmeyeceğini açıklayan İsveçli H&M, ABD’li Nike, İngiliz Burberry ve Alman Adidas reaksiyonların amacındaki dev markalar ortasında yer alıyor. H&M eserleri reaksiyonların akabinde ülkenin e-ticaret devi Alibaba.com ve alışveriş uygulaması Meituan’dan da kaldırıldı. Öteki yandan Çin’in kendi moda ve spor giyim markaları, ülke ve moda sözlerinin birleşiminden türetilen “Guochao” trendinden de dayanak buluyor ve yabancı rakiplerinin Çin pazarında yerini doldurmaya çalışıyor. ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere Batı ülkelerinden Çin’in Sincan bölgesinde zorla emekçi çalıştırıldığı tezleriyle gelen yaptırımlar, global markaların başına bela oldu. Yaptırımlara takviye açıklaması yapan ve bölgeden pamuk tedariğini sonlandırdığını duyuran İsveçli perakende devi H&M bunlardan yalnızca biri. H&M, İngiliz Burberry, ABD’li Nike ve Alman Adidas’ın da ortalarında olduğu Çin’de faliyet gösteren bir dizi ‘yabancı’ marka, Sincan’dan pamuk almayacağını duyurduktan sonra Çinli tüketiciler tarafından toplumsal medyada yerden yere vuruldu ve büyük bir boykot başladı. Hatta ülkenin en büyük araç çağırma uygulamasında H&M’in tüm Çin mağazaları haritadan kaldırırken, Çinli e-ticaret devi Alibaba ve alışveriş uygulaması Meituan da H&M eserlerini yansılar sonrasında kaldırdı.
E-ticaret sitelerinden eserleri kaldırıldı
Aslında H&M bu paylaşımı 2020 yılında yapmıştı. Lakin Çinli toplumsal medya kullanıcıları, H&M’in Sincan’dan pamuk tedarik etmeyi keseceğiyle ilgili 2020 yılında yaptığı açıklamayı geçen hafta toplumsal medya platformlarında paylaşmaya başladı ve boykot giderek büyüdü. H&M, o periyot yaptığı açıklamada Sincan’dan pamuk tedariğini kesme kararının bu bölgede sağlam ve ayrıntılı araştırma yapma zorluklarından ve bölgedeki insanların zorla çalıştırıldıklarına dair medyanın ve insan hakları kümelerinin yaptıkları açıklamalardan kaynaklandığını duyurmuştu.
Ünlüler de boykota takviye veriyor
Birçok markanın Çin’de birlikte çalıştığı marka elçisi ünlüler de boykota katıldı ve geçen hafta yalnızca iki gün içinde 27 Çinli aktör ve müzikçi, yabancı markalarla çalışmayı sonlandırdıklarını duyurdu. Çin’in dev perakende bölümü ve online ticaret pazarında artık çok kıymetli bir satış kanalı haline gelmiş internet ünlüleri de boykota dayanak vermeye başladı.
Açıklamaları geri çeken markalar var
Ortalarında Inditex, VF Corp, PVH, Abercrombie & Fitch’in de bulunduğu kimi markalar ise Reuters haberine nazaran daha evvel Sincan’daki insan hakları ihlallerine ait tasa duyduklarına ait açıklamaları geri çekti. Hugo Boss’un Weibo hesabından ise “Sincan pamuğunu desteklemeye ve almaya devam edeceğiz” açıklaması paylaşıldı fakat şirket bunun yetkisiz bir paylaşım olduğunu belirterek silindiğini söyledi. Şirket sözcüsünün resmi açıklamasında Hugo Boss’un Sincan orjinli bir alım yapmadığı vurgulandı.
Çin: Bindiğiniz kolu kesmeyin
Çinli yetkililer reaksiyonlar giderek büyürken yabancı şirketlere siyasi problemler hakkında telâşlı hareketlerde bulunmamaları ve adım atmamaları uyarısı yapıldı. Sincan bölgesindeki idarenin sözcüsü Xu Guixiang, “Bir şirketin ekonomik davranışını politize etmemesinin gerektiğini düşünüyorum… Bu kararda telâşlı davranıp yaptırımlara dahil olmak mantıklı değil. Bu davranış, bir taşı kaldırıp bunu ayaklarınızın üzerine atmaya benziyor” dedi. Öbür bir deyişle Çin yabancı markalara “bindiğiniz kolu kesmeyin” uyarısı yapmış oldu.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying de 25 Mart’taki basın toplantısında hususa ait soruya ABD’nin kederinin insan hakları olmadığını belirterek argümanları reddetmiş, Sincan pamuğunun dünyadaki en kaliteli pamuk olduğunu söyledi.
Guochao: Çin’de yükselen “yerli moda” trendi
Çinli tüketicilerin davranışları üzerinde tesirinin giderek arttığı belirtilen bir trend daha var: “Guochao”. “Guo” ülke manasına geliyor, “Chao” ise “moda” manasında bir kısaltma. Lokal moda ve spor giyim markalarının yükselişi ile artık Guochao Çin çağdaş tüketim kültürünün kıymetli bir ögesi haline gelmeye başladı. Global rakiplerine baş tutan Çinli markalar bu cesaretli tutumları nedeniyle Çinli genç tüketicilerce tercih ediliyor. Sincan açıklaması nedeniyle ağır boykot altında olan Nike’ın bu siyasi tansiyondan evvel de Çin pazarındaki işleri pandemi ve Guochao trendi nedeniyle işleri çok iyi gitmiyordu. Mahallî spor devi Anta’nın satışları 2020’de yüzde 4,7 artarken, Nike’ın Çin genelinde satışları yüzde 51 düşmüştü. Mahallî markalar temelinde ulusal kimliğe olan itimadın yattığı trendin rüzgarını da ardına katıyor ve hem estetik, inovasyon ve teknoloji ile gelişiyor, hem de yabancı rakiplerine rağmen daha uygun fiyatlarla eserler sunabiliyor.
Dünya