Pandemi, başta besin olmak üzere tüketim alışkanlıklarını da değiştirdi. Tüketicilerin, “virüse karşı muhafaza sağladığı” münasebeti ile “ilaç niyetine” birtakım besin eserlerine yönelmesi, o eserlerde çok fiyat artışlarına yol açtı. Bu emelle tüketilen sakatatta fiyatlar yılbaşından bu yana yüzde 20’ye yakın artış göstererek 40 TL’den 48 TL’ye kadar çıktı. Bu kümede yer alan ciğerin fiyatı ise et fiyatını sollayarak 100 TL’yi aştı. Ciğer başta olmak üzere sakatat fiyatlarındaki artışta virüse tedbir arayışı münasebetiyle yönelmenin yanı sıra, kesim sayısındaki azalma da tesirli oldu.
İthalar karkas olarak yapıldı
Kesim temsilcilerine nazaran, kesim sayısındaki azalmaya rağmen sakatatta olduğu üzere et fiyatlarının artmamasının nedeni karkas et ithal edilmesi. Karkas et ithalatı, ciğer başta olmak üzere sakatatı içermiyor. Bu nedenle kesim ve ithal karkas et ile talep daha yüksek ölçekteki arz ile karşılanırken, ciğer ve sakatat arzı yalnızca kesitlere bağlı. Pandeminin de tesiri ile mart ayından bu yana sakatata talebin değerli oranda arttığını belirten İstanbul İşkembe Çorbacıları – Sakatatçılar Kokoreççiler ve Tavuk Satıcıları Esnaf Odası Lideri Fevzi Uluceviz, eylül ayından bu yana fiyat artışlarının hızlandığını, bunda azalan hayvan kesitinin kıymetli hissesi olduğuna dikkat çekti. Talebin ise canlılığını koruduğunu söyleyen Uluceviz, kış aylarında kesitin daha da düşeceğini ve sakatat fiyatlarındaki artışın da devam edeceği öngörüsünde bulundu.
“İthalat ile fiyat artışı engellenebilir”
Uluceviz, fiyat artışının önüne geçilmesinin bir öbür yolun ithalat olduğuna dikkat çekerek, “izin verilmesi halinde ithalat yapmaya hazırız” halinde konuştu.
İthal karkas et ile birlikte Erzurum’da büyükbaş hayvan kesitinin azaldığını, bu nedenle ciğer ve böbrek üzere sakatat fiyatlarında çok artışlar yaşandığını söyleyen Erzurumlu besiciler de mevzu ile ilgili yaptığı açıklamada, kırmızı et ithalatında yalnızca gövdenin alındığını, sakatatın ise alınmadığına dikkat çekerek, “Et muhtaçlığı ithal karkas ile karşılanıyor. Hayvan kesilmeyince sakatat da olmuyor” tabirinde bulundular.
15 yıldır İstanbul Fatih’te sakatat eserler satan bir esnaf, koronavirüs ile birlikte sakatat eserlerine olan talebin iki kata yakın arttığını söyledi.
Bu eserler ortasında ciğerin değerli yer tuttuğunu aktaran esnaf, “İnsanlar koronavirüsten korunmak ve bağışıklığını güçlendirmek için sakatat eserlerini bu devirde daha fazla tercih etti. Bu durum talebi artırırken azalan hayvan bölümü nedeni ile biz talebe karşılık vermekte zorlanıyoruz. Bu durum fiyatlara da yansıyor. Dana ciğer Eylül ayında 40 TL civarında iken şu an 60 TL’yi geçti. Kuzu ciğer ise 100 TL oldu” diye konuştu.
Edinilen bilgiye nazaran, kuzu ciğer fiyatı 2 ayda 60 liradan 80 TL’ye yükseldi. Hatta birtakım noktalarda 118 TL’ye kadar ulaştı.
Öbür sakatat eserlerinden kuzu paça 55, kuzu kelle 30, dana işkembe 30, kuzu yürek 50 TL civarında seyrediyor. Kırmızı et tarafında ise dana kuşbaşı yaklaşık 45 TL’den dana biftek 60 TL’den, kuzu kuşbaşı ise 85 TL’den alıcı buluyor.
“Talep artışı fiyatları tetikledi”
Adana’da ciğer-kebap kesiminde faaliyet gösteren Ciğerci Hadi’nin İşletme Müdürü Mehmet Ali Doğan, hem ciğer, hem şırdan fiyatlarında yılbaşından bu yana önemli bir artış olduğunu söyledi. “Geçen sene kilosunu 55-60 liraya aldığımız ciğerin kilosu şu anda 85-90’lara kadar çıktı” diyen Doğan, şöyle devam etti: “Fiyat her gün yükseliyor, tahminen şu anda 98 olmuştur. Bu söylediğim kuzu ciğeri fiyatı, Adana’da ekseriyetle kuzu ciğeri kullanılır, lakin son vakitlerde fiyat artışından ötürü dana ciğerine yönelen işletmeler de olmaya başladı. Pandemi periyodunda bağışıklık sistemini güçlendirdiğini düşünen insanların tesiriyle talepte artış da yaşandı. Lakin, talep artışı, fiyat artışıyla tıpkı periyoda denk geldiği için satışlarda buna paralel bir yükselme yaşanmadı. Ciğer tedarikini Adana’nın yanı sıra Gaziantep’ten de yapıyoruz. Talebin artışına karşı, kesitlerde azalma yaşandığı devirlerde istediğimiz kalitede ciğer tedarik etmekte zorlanıyoruz. Ailemizin bir kısmı uzun yıllardan bu yana Adana’ya has bir sakatat tipi olan ‘şırdan’ satışında faaliyet gösteriyor. Tıpkı ciğerde olduğu üzere şırdanda da misal nedenlerle önemli bir fiyat artışı yaşandı. Şu anda tek bir şırdanın fiyatı 14 lirayı buldu.”
Faydalı, lakin dikkatli tüketin
Karaciğer virüse karşı bağışıklığı güçlendirir mi? Pandemi devrinde tüketimin artırılması ne manaya geliyor? Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Ayşe Sena Binöz mevzu ile ilgili sorularımızı şöyle yanıtladı: “Karaciğer; protein, demir, B12 vitamini, B2, B3, B6, A, D, K vitamini, folat, çinko, potasyum, bakır ve fosfor açısından varlıklı bir eserdir. Bilhassa çinko içeriğiyle ciğer bağışıklık sisteminin desteklenmesine yardımcı olur. İçeriğindeki B12 vitamini beynin ve hudut sisteminin fonksiyonlarının sürdürülmesine takviye oluyor. Varlıklı A vitamini içeriği göz ve kemik sıhhatini destekliyor. Lakin fazla ölçüde ve sık tüketimi A vitamini toksisitesine neden olabileceği için dikkatli tüketilmeli. Kolesterol yüksekliğine sebebiyet verebilir. Karaciğer, gut hastalığı olan bireylerde ise ürik asit birikimine neden olabileceği için tüketilmemesi gerekiyor. Karaciğer şayet çok fazla ısıl süreç görürse besin pahalarını kaybedebiliyor. Pişirme yolu olarak kızartmanın tercih edilmesi fazla kalori alımına yol açabiliyor. Hasebiyle ızgara olarak yahut soteleyerek pişirmek daha uygun bir seçenek olacaktır. Tüketirken bol limonlu soğan salatasıyla birlikte tüketerek öğününüzü vitamin deposu haline getirebilir, bağışıklık sisteminizi destekleyebilirsiniz.”
Dünya