Yener KARADENİZ
Yüksek kur ve vergi oranlarına bağlı olarak fiyatların artmasının yanı sıra taksit sayısının düşürülmesiyle cep telefonu almakta zorlananlar, “klon” olarak tanımlanan IMEI numarası değiştirilmiş ya da kopyalanmış telefonlara yöneldi. Geçen yıl perakende noktalarında satılan 10 milyon adetlik satışa rağmen 2 milyonu aşkın klonlanmış cep telefonu satıldığına işaret eden MOBİSAD Lideri Mustafa Kemal Turnacı, kamunun bu yolla uğradığı yıllık ekonomik kaybın 2 milyar lirayı bulduğunu söyledi. Turnacı, zincir marketlerin cep telefonu satışı yapmasının da haksız rekabete yol açtığını kaydetti. Türkiye’de son yıllarda artan vergi oranları, düşen taksit sayısı ve yükselen kur nedeniyle ortalama fiyatı 3 bin 600 TL’ye ulaşan cep telefonu satışlarında klon patlaması yaşanıyor. 2020’de 2 milyonu aşkın klonlanmış telefon satışı gerçekleştiğini belirten MOBİSAD Lideri Mustafa Kemal Turnacı, iktisadın 2 milyar TL kayıp yaşadığını söyledi.
Koronavirüs salgını birçok alanda satış kaybına yol açsa da cep telefonu satışları bu periyotta başarılı bir grafik çizdi ve 10 milyon 500 bin adete ulaştı. Fakat yüksek vergiler ve taksit sınırlamasıyla birlikte kurda yaşanan artışın tesiri, elektronik kimlik bilgisi (IMEI numarası) değiştirilmiş ya da kopyalanmış aygıt manasına gelen klonlanmış telefon satışlarının katlanmasına neden oldu. 2020’de cep telefonu fiyatının ortalamada 3 bin 600 TL’yi aşması ile klonlanmış telefon satışları 2 milyon adedi aştı. Yasal olmayan yollarla getirilen aygıtlara yapılan bu uygulama ile tüketici birinci kademede yüzde 3040’a varan fiyat avantajı elde etse de ülke bu nedenle yılda yaklaşık 2 milyar TL’ye yakın vergi kaybı yaşıyor. Kullanıcı ise kısa aralıklarla klonlama sürecini yenilemek zorunda kalıyor.
Veri havuzuna 2 yıl hududu getirilmeli
Taşınabilir İrtibat Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş Adamları Derneği (MOBİSAD) Lideri Mustafa Kemal Turnacı, klonlanmış telefon satışının önüne geçilmesi için dala yönelik regülasyon getirilmesi ve eski cep telefonu kimliklerinin güvenliğinin sağlanması gerektiğini söyledi. Turnacı, “Son 7 sene içinde satılan aygıtlarda önemli bir veri oluştu. Çekmecelerimizde yedek beklettiğimiz telefonlar var ve bunların IMEI numarası haberimiz olmadan çalınıyor. Devlet IMEI numarasının çalınmamasını sağlamalı, bunu teminat altına almalı. 7 sene sinyal alınmayan aygıtların havuzdan çıkarılma uygulamasının 2 seneye düşürülmesini istiyoruz. Kayıt dışı klon
lama en kolay tarafı ile bu halde çözümlenebilir. Bu, vatandaşa da ülkeye de katkı sağlayacak, yıllık satış adeti 10 milyon 500 binden 13 milyona çıkacaktır. Kelam konusu önlemin de tesiri ile 2 milyar TL’lik ek vergi geliri sağlanacaktır” dedi.
Sektörel düzenleme kaide
Kesimde 22 bin satış noktası ve 170 bin çalışan bulunduğunu belirten Mustafa Kemal Turnacı, kesime yönelik düzenlemelere ait de şu tabirleri kullandı: “Bugün Türkiye’nin en büyük doğal ağlarından biriyiz. 20 yılı aşkın müddettir varlığını devam ettiren bölümde kendini çok fazla geliştiren firmalar olduğu üzere bölüme ziyan veren,
kayıt dışılığa itenler de bulunuyor. Dünyada en yüksek vergiler ile hizmet ediyoruz. Yurtdışı ile fiyat makasımız açıldığı için vatandaşlar alternatif yollara başvuruyor. Şu an kayıt dışılık klonlama usulü ile çizgi safhaya ulaşmış durumda. 10,5 milyon adet sıfır telefon satışına karşılık 2 milyonu aşkın klonlanmış telefon satışı ve 20 milyon da ikinci el cep telefonu satışı gerçekleştiriliyor. IMEI kopyalama, bir iş modeli haline geldi. Saha satış kanallarında kuralların oluşturulması ve sertifikasyon bu nedenle çok değerli. Saha satış kanallarında kontrol yapılmadığı için kayıt dışına yönelen noktalar kendine avantaj sağlayarak işini hakikat yapan üyelerimize haksız rekabet alanı oluşturuyor. Firmalarımızı kimi kuralarla hakikat istikamete yönlendirmeliyiz. Bu bahiste sertifikasyon ve kontrol olmalı.”
Marketlerin hissesi yüzde 15
Öte yandan zincir marketlerde cep telefonu satışına yönelik reaksiyonunu de lisana getiren Turnacı, bu durumun da haksız rekabete yol açtığını söyledi. Turnacı, şöyle konuştu: “Herkesin her işi yapabildiği bir devirdeyiz. Dal mensubu cep telefonunu satmak için kira ödüyor, istihdam sağlıyor ve emlak dalından yeme içme bölümüne kadar birçok alana katkı sağlıyor. Lakin zincir marketlerin hiçbiri bunu yapmıyor. Biz bu işi eşit koşullarda yapalım istiyoruz. Aksi halde sektörel gelişimden bahsetmemiz mümkün değil. Akıllı telefonların marketlerde satılması külfetli bir husus ve vakit içinde de sorunlar artacak. Bu da uzun vadede cari açığı olumsuz etkileyecek ve ülkenin teknoloji çöplüğüne dönüşmesine yol açacaktır.” Turnacı’nın verdiği bilgilere nazaran, zincir marketlerin cep telefonu satış oranı toplam satışın yüzde 15’ine ulaşmış durumda.
3 milyar liralık çekmece iktisadı canlanacak
Cep telefonunda geride bıraktığımız yıl 1 milyar 899 milyar dolar ithalata karşılık 8 milyon dolar da ihracat gerçekleştirildi. Kesimin oransal olarak yüzde 86 vergi ile temsil edildiğine dikkat çeken Turnacı, “Cari açık denince birinci biz akla geliyoruz. Bu açık, eserlerin alımına kısıtlama getirilerek değil, bölümün çalışmayan kasları güçlendirilerek de düşürülebilir.
Bu kaslardan biri de ikinci el cep telefonu piyasası. İkinci elde 3 milyar dolarlık bir hacimden bahsediyoruz. Geçen yıl yeni yönetmelik yayınlandı. Artık ikinci el cep telefonları sertifikalandırılmış, yine iktisada kazandırılmış eserler olacak. Şayet yönetmelik hakikat uygulanabilirse dünyaya da örnek olacak bir model olabilir. Biz burada vergi oranının yüzde 18 değil yüzde 1 olarak uygulanmasını istek ediyoruz. Bu çok değerli. Bu halde hiç vergi alınmayan bir alandan ekstra 1 milyar TL vergi geliri elde edilebilir. Klon tehlikesinin bertaraf edilmesi ile 2 milyar TL, bu yolla da 1 milyar TL olmak üzere, toplamda ülkemiz yıllık 3 milyar TL’lik bir ekonomik yarar sağlayabilir” diye konuştu.
Markette telefon satışı mutsuzlukla sonuçlanır
Taşınabilir Servis Sağlayıcı İş Adamları Derneği (MOBİLSİAD) Lideri Kerem Alkin ise, zincir marketlerde akıllı telefon satılması uygulamasının dünyanın hiçbir ülkesinde olmadığına dikkat çekti. Alkin, “Akıllı aygıtların marketlerde satılması yanlış bir uygulama. Tüketici bu eseri satın alırken önemli manada iyi yetiştirilmiş bir işçi tarafından bilgilendirilmeli ve avantajları, dezavantajları hakkında bilgi alabilmelidir. Market elemanı bunu yapamaz. Bu türlü bir ortamda yapılan her türlü alışveriş mutsuzlukla sonuçlanacak. Marketlerde akıllı telefon uygulaması düşünce yaratacaktır. Yurtdışında bu türlü örnekler ABD dışında yok. Akıllı aygıtlar bedelleri prestiji ile ehemmiyet arz ediyorsa bunların satışına aracılık edenlerin de kesinlikle sertifikasyonlara, satış esnasında muhakkak fiziki ortam standartlarına ve görevlendirmelere tabi olması gerekir” dedi.
Dünya