Hilal SARI
2021’nin en kıymetli sorusu olan “Pandemi ne vakit bitecek?” sorusuna karşılık arayan Bloomberg, dünya üzerindeki COVID-19 aşılamalarına ait çok büyük bir bilgi tabanı oluşturarak şimdiye kadar yapılan 119 milyon doz aşılama üzerinden bir hesaplama yaptı. Üreticilerin kâfi kapasitede sahip olmaması, ülkelerin aşı ulusalcılığı yapması, hükümetler ve üreticiler ortasındaki ihtilaflar ve bilhassa mRNA aşılarında görülen lojistik zorluklar aşılamanın beklenenden çok daha yavaş ilerlemesine neden olurken, Bloomberg kâfi oranda aşılamaya bugünkü süratle lakin 7 yılda ulaşılabileceğini öngörüyor.
Ne dediler?
ABD’nin en yetkili bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Anthony Fauci pandeminin bastırılması ve hayatın olağana dönmesi için nüfusun yüzde 70 ila 85’inin aşılanması gerektiğini söylemişti.
Bloomberg Vaccine Tracker (kuruluşun aşılamaları takip eden data tabanı) kimi ülkelerin iki doz aşılamada nüfusun yüzde 75’ine ulaşma gayesi koyarak başkalarına nazaran çok önde gittiğini gösteriyor.
Yalnızca iki ayda nüfusun yüzde 75’ini aşılama gayesine hakikat koşan İsrail, aşılamada önder ülke. ABD’nin bu gayeye lakin 2022 yeni yılında ulaşacağı öngörülüyor. Lakin ülke içinde Kuzey Dakota Teksas’a nazaran altı ay daha erken bu gayeye ulaşabilir.
Lakin batılı ülkelerde erken alımlar ve ekonomik krize karşın alım gücü yüksek olan ülkelerin aşıya daha fazla bütçe ayırabilmesi dünyanın geri kalanı için geçerli değil. Bloomberg mevcut süratte ilerlediği takdirde dünyanın tamamının yüzde 75 aşılama oranına ulaşmasının 7 yıl süreceğini hesaplıyor. Hesaplamada bugünün suratları ve bugün mevcut olan ortalama aşı sayısı kullanılıyor. Yani aşılama suratı artarsa, bu karamsar mühlet de kısalacak. Öte yandan aşılamada içinde bulunduğumuz günlerde aksaklıkların olabileceği de olasılıklar ortasında.
Örneğin New York nüfusunun yüzde 75’inin aşılanma gayesi daha evvel güçlü kış şartlarının yarattığı maniler nedeniyle 17 aya uzamıştı, artık ise bu gaye 13 aya indirildi.
Kanada’da son haftalarda sevkiyatlardaki gecikmeler nedeniyle aşılama suratının yarı yarıya düştüğü belirtilen Bloomberg tahlilinde bugünkü süratle ülkenin yüzde 75 aşılama oranını yakalamasının 10 yıl süreceği hesaplanıyor. Bu hesaplamanın Kanadalı politikler ve sıhhat yetkilileri için bir ihtar niteliğinde olduğu belirtilen tahlilde, bu hesabın 10 yıl boyunca toplumsal uzaklığa gereksinim duyulacağı manasına gelmediği belirtiliyor. Kanada kişi başı aşı alımı en yüksek hükümet ve bu sayede aşılamanın hızlanacağı iddia ediliyor.
Ne olacak?
Dünyanın en büyük aşı üretim merkezlerinden Hindistan ve Meksika’da aşı üretim çarkları yeni dönmeye başladı. Şimdiye kadar Bloomberg’ün takip ettiği üreticiler ve hükümetler ortası 100’den fazla mutabakat var ve bu mutabakatlar 8,5 milyar doz aşı için. Bunun manası genelde iki doz uygulama ile aşılama yapıldığından, hiç biri verilmediği durumda bile bu kontratların tüm teslimatları dahi dünya nüfusunun yalnızca yarısını aşılamaya yetiyor. Düşük gelirli ülkelerin aşıya erişimini destekleyen COVAX üzere aşı koalisyonları ise varlıklı hükümetler tarafından gereğince desteklenmiyor. Tersine, güçlü ülkelerin aşı alımları COVAX aşı havuzundan aşındırmaya devam ediyor.
Dünya