FERİT PARLAK-ANKARA
Geçen yıl bin 450 TL, bu yıl ise bin 850 TL olarak belirlenen ton başına buğday fiyatının spekülatif hareketlerle 2 bin 400 TL-2 bin 500 TL bandına çıktığına dikkat çeken Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği ve Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği Lideri Nihat Uysallı, “Türkiye’de buğday var ancak stokçuların elinde. Bu buğday fiyat yükselecek beklentisiyle piyasaya sunulmuyor. Ve fiyatları otomatik olarak üst çekiyor. Bu buğday eserlerinde de fiyat artışını tetikleyecek. Tarım ve Ticaret bakanlıklarından müdahale bekliyoruz” dedi.
“Bu yükselişi uyarmıştık…”
Uysallı, “haziran sonu ve temmuz başında sizinle yaptığımız sohbetlerde bu tehlikeye dikkat çekmiş ve spekülatif hareketler nedeniyle fiyatların fahiş oranlarda artabileceğini söylemiştik. Yetkililerden de müdahale konusunda talebimiz olmuştu. Son 3 ayda fiyatlar bizim o günkü beklenti ve varsayımlarımızın çok ötesinde arttı. Stokçular ve spekülatörler fiyatları uçurdu. Biz Türkiye’de buğdayın var olduğuna inanıyoruz lakin bu buğday bir türlü devreye girmiyor. Sorun buğdayın yokluğundan çok stokçunun süratle yükselen fiyatların çok daha yükseğe çıkacağı beklentisiyle eseri elinde tutması” dedi. Uysallı, “Sayın Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı buğday fiyatının bugün itibariyle fiilen yüzde 30’un üzerine çıktık. Buna karşın buğday gelmiyor, herkesin beklentisi aralık ayına kadar bu sayının 2 bin 600 2 bin 700 bandına rahatlıkla ulaşacağı. Bu da yaklaşık yüzde 45’ler civarında artırım demektir. Çok uzun yıllardır hiç bu türlü bir şey hatırlamıyoruz, bu türlü bir spekülasyon görmedik” formunda konuştu.
“Makarnada da fiyat artar…”
Uysallı, bu fiyat artışlarının, buğdayın hammadde olarak kullanıldığı sanayi eserlerine yansıyacağının altını çizerek, “Makarna üreticileri olarak, bütün bu derde karşın, temmuz ayından bugüne kadar yüzde 4-5 seviyesinde artırım yaptık. Lakin bu spekülasyon devam ederse, makarna fiyatları yılbaşına kadar asgarî yüzde 15 civarında artar. Bu artış, enflasyonla gayret planına çok önemli ziyan verecek” dedi.
“Bu etaba nasıl geldik?”
Uysallı, “Geçtiğimiz hasat devri için Sayın Cumhurbaşkanımız, bir evvelki yılın fiyatının yüzde 23 üzerinde bir fiyat artışı ile makarnalık buğday fiyatını bin 850 TL/ton olarak açıklamış, bu fiyat hem üretici hem de “çiftçimizin hakkını almalı” diyen endüstrici tarafından memnuniyetle karşılanmıştı. Lakin çabucak ardından Türk Şeker Kurumu, evvel bu fiyatın yüzde 2 üzerinde, daha sonra da yüzde 4 üzerinde fiyatla makarnalık buğday alacağını piyasaya duyurdu. İki kamu kurumunun bir aydan kısa bir ortayla bu fiyatı açıklaması piyasadaki spekülatörleri harekete geçirmeye yetti. Ve piyasalarda makarnalık buğday fiyatı 1-1.5 ay içerisinde yüzde 8’den fazla artarak 2000 TL’nin üzerine çıktı” biçiminde konuştu.
“TMO müdahale etti lakin…”
Bu noktada TMO’nun ithalat kontağı yapıp, satış fiyatını bin 950 TL olarak açıklayarak müdahalede bulunduğunu lisana getiren Uysallı, “Ayrıca, makarnalık buğday eseri ihracatı yapan bölümlere ve bu işin ticaretini yapanlara, spekülasyonlara devam etmeleri halinde diğer enstrümanları devreye sokacağını bildirdi (önce ithalat sonra ihracat gibi). Bu açıklama sonrasında fiyatların en azından yatay seyir izlemesi beklenirken fiyatların artmaya devam ettiği görüldü. Bunun yanında özel dalın yaptığı Ekim-Kasım ayı ithalat ilişkilerinin da fiyatların yatay seyrine katkısı olması beklenirken dünya piyasalarındaki fiyatların Türkiye’deki fiyatın üzerinde olması ve yükselen kurun da tesiriyle, bu temasların avantajı kalmadı” dedi.
“Yabancıların da fiyat artırmasına neden oldu…”
Uysallı, “Öte yandan, ülkemizin ithalat gereksinimi olduğunu gören dış piyasa oyuncuları da fiyatları yükseltti. Bu süreçle kar eden firmaların tedarik için süratlice iç pazarda alıma yönelmeleri sonucunda, Gaziantep Ticaret Borsası’nda 24002500 TL düzeylerine yükseldi, her geçen gün de yükselmeye devam ediyor” dedi.
“Bakanlıklar devreye girmezse…”
Uysallı, “Şayet, Tarım Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı acilen gerekli adımları atmazsa, makarnalık buğday fiyatları süratle 2 bin 600-2 bin 700 TL düzeylerine gelecek. Yeni milletlerarası fiyatlar baz alındığında ithal makarnalık buğdayın liman teslimi fiyatı bugün 2 bin 600 TL’dir ve bunun gümrük ve iç nakliye masrafları ile birlikte işletmelere maliyeti 2 bin 700 TL düzeyinde. Diğer bir tabirle, hasat başındaki fiyata nazaran, makarnalık buğdayın sanayiciye maliyeti yüzde 45 oranında arttı. Karşı karşıya olduğumuz bu tablo, Türkiye’de makarna, bulgur ve makarnalık buğdaydan üretilen başka eserlerde önemli bir enflasyon tehdididir. Bu çerçevede biz Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği olarak, hem Tarım Bakanlığını hem de Ticaret Bakanlığını ivedilikle önlem almaya davet ediyoruz” dedi.
“Durum buğdayında net ithalatçıyız”
Uysallı, Türkiye’deki üretim hakkında da bilgiler vererek, “Türkiye, Kanada ve İtalya’dan sonra dünyanın üçüncü büyük durum buğdayı üreticisi. Uydu bilgileri ve lokal kaynaklara nazaran geçtiğimiz hasat devrinde ülkemizde üretilen durum buğdayı yaklaşık 3.5 milyon ton düzeyinde. Buna rağmen, Türkiye’de tüketilen makarna, irmik, bulgur, kimi bölgelerde un üretimi ile birlikte, ihraç edilen makarna ve bulgur için kullanılan durum buğdayı ölçüsü ise 4-4,5 milyon ton civarında. Münasebetiyle, ülkemiz net durum buğdayı ithalatçısıdır.
Dünya