Milyonlarca kişinin beklediği prim ve vergi borcu yapılandırması konusunda beklenen oldu ve borç yapılandırma getiren düzenleme Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Borç yapılandırma gelişmesinin akabinde vergi ve prim borcu yapılandırması için bekleyen vatandaşlar mevzuya dair ayrıntıları araştırmaya başladı.
Borç yapılandırma düzenlemesi ile vergi, prim borçları, köprü ve trafik cezaları tekrar yapılandırılacak ve borçlar 18 taksitle ödenebilecek.
DÜNYA Gazetesi müelliflerinden Numan Emre Ergin, borç yapılandırmaya dair merak edilenleri anlattı.
1. Yapılandırmanın kapsamına hangi tıp alacaklar girmektedir?
7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırmadan yararlanacak alacaklar şunlardır:
· Vergi Metot Kanunu kapsamına giren vergiler ve vergi cezaları ile bunlara bağlı gecikme faizleri, gecikme artırımları üzere fer’i alacaklar,
· İdari para cezaları,
· Gümrük Kanunu ve ilgili öteki kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Adabı Hakkında Kanun kararlarına nazaran takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri, gecikme artırımı alacakları,
· Sigorta primleri ve topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, toplumsal güvenlik takviye primi,
· Vilayet özel yönetimlerinin, 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen asli ve fer’i amme alacakları,
· Belediyelerce tahsil edilen bütün vergiler, vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme artırımları, su, atık su ve katı atık fiyatı alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacaklar,
· Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu kararlarına nazaran üyelerin oda ve borsalara, esnaf ve sanatkarların üyesi oldukları odalara, TÜRMOB’a, barolara, Türkiye İhracatçılar Meclisi ile ihracatçı birliklerine ilişkin olan aidat ve öbür kimi alacaklar,
· Yatırım İzleme ve Uyum Başkanlıkları’nın 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen asli ve fer’i amme alacakları,
· KOSGEB tarafından kullandırılan ve uygunsuzluğu tespit edilmiş takviye ödemelerinden kaynaklı olan alacaklar,
· Organize sanayi bölgelerine ve sanayi sitesi yapı kooperatiflerine kullandırılan kredilerden kaynaklı alacaklar,
· Vakıflar Genel Müdürlüğü ve mazbut vakıfların kira alacakları,
· Türk Standardları Enstitüsü’nün alacakları,
· Vilayet özel yönetimleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile sermayesinin %50’sinden fazlası bunlara ilişkin şirketlerin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar hakkında yaptıkları satış, irtifak hakkı ve kiralama süreçlerinden kaynaklanan kullanım bedelleri ve hasılat hisseleri alacakları,
· Kalkınma ajanslarının özel yönetimler, belediyeler ve sanayi odalarından olan alacakları.
6183 sayılı Kanun ve başka kanunlar uyarınca tecil edilip de tecil koşullarına uygun olarak ödenmekte olanlarından, kalan taksit meblağları için borçlular, talep etmeleri hâlinde bu Kanun kararlarından yararlanabilirler. Bu takdirde tecil kurallarına uygun olarak ödenen taksit meblağları için tecil kararları geçerli sayılır. Bu formda ödenmiş taksit meblağlarına tecil tarihi ile ödeme tarihi ortasında geçen müddet için yalnızca ilgili kanunda öngörülen faiz uygulanır. Kalan taksit meblağları vadesinde ödenmemiş alacak kabul edilir ve bu alacaklar hakkında bu Kanun kararları uygulanır.
17.11.2020 tarihi prestijiyle yargı kararı ile mutlaklaştığı halde mükellefe ödemeye yönelik tebligatın yapılmadığı alacaklar için mükelleflerce Kanunda öngörülen müddet ve biçimde müracaatta bulunulması şartıyla bu alacaklar da yapılandırılabilecektir. Bu karar kapsamına giren alacaklar için ayrıyeten tebligat yapılmayacak ve alacakların vade tarihi olarak Kanunun yayın tarihi kabul edilecektir. Bu kapsamda yapılandırılan fiyatların Kanunda öngörülen müddet ve biçimde ödenmemesi halinde de vade tarihinde değişiklik yapılmayacaktır.
2- Hangi periyotlara ait borçlar yapılandırmadan yararlanabilecektir?
Yapılandırmadan 31/8/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) evvelki periyotlara ait olan kamu borçları ile birebir tarihten evvel kesilen cezalar girmektedir. 2020 yılı Ağustos ayı ve evvelki aylara ait sigorta prim borçları da kanun kapsamındadır.
3- Yapılandırma kapsamında olmayan alacaklar nelerdir?
Yapılandırma kapsamına katılaşmış olan alacaklar girmektedir. Kanun, katılaşmış alacakları 31 Ağustos 2020 (bu tarih dahil) öncesindeki periyoda ilişkin olup 17.11.2020 tarihi (bu tarih dahil) itibariyle vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme mühleti şimdi geçmemiş bulunan alacaklar olarak tanımlamıştır. Hasebiyle, 31.08.2020 tarihinden sonraki devirlere ilişkin olan kamu alacakları ile idari para cezaları ile katılaşmamış yahut dava safhasında bulunan alacaklar yapılandırmadan yararlanamayacaktır. Bu durumda, vergi incelemesinde olan mükellefler bu Kanun’dan etkilenmemektedirler.
Ayrıyeten, 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Genel Hıfzıssıhha Kanunu ve 7/11/1996 tarihli ve 4207 sayılı Tütün Eserlerinin Ziyanlarının Önlenmesi ve Denetimi Hakkında Kanuna nazaran verilen idari para cezaları ile 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî İdaresi ve Denetim Kanununa ekli (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlarca (RTÜK, SPK, BDDK, BTK, KGK, KİK, KVKK, EPDK gibi) verilen idari para cezaları yapılandırma kapsamı dışında tutulmuştur. Bu durumda, koronovirüs önlemlerine uymama nedeniyle düzenlenen idari para cezaları yapılandırmadan yararlanamayacaktır.
Ayrıyeten, Kanun kapsamına giren devirlere ait olup bu Kanunun yayımı tarihi prestijiyle 213 sayılı Kanun’un 15’inci unsuruna nazaran zorlayan sebep hâli ilan edilmesi nedeniyle beyanname verme ve ödeme mühleti ertelenen vergilerden, ödeme mühletinin son günü 2020 yılının Ekim, Kasım yahut Aralık ayına tekabül edecek biçimde belirlenenler hakkında bu Kanun kararları uygulanmayacaktır. Öbür bir sözle, koronavirüs nedeniyle ertelenen beyannameler kapsamındaki alacaklar da yapılandırma kapsamı dışında tutulmuştur.
5393 sayılı Kanun’un süreksiz 5’inci hususu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun süreksiz 3’üncü unsuru kapsamında uzlaşılan alacaklar ile 6552 sayılı Kanun’un süreksiz 2’nci hususunun birinci fıkrası kapsamında yapılandırılan alacaklar yapılandırmadan yararlanamayacaktır.
4- Alacakların yapılandırılması nasıl olacaktır?
Kanuna nazaran, yapılandırılan alacakların asılları Yİ-ÜFE oranları dikkate alınarak hesaplanan bir faizle ödenirse, alacağa bağlı faiz ve cezaların silinmesi öngörülmektedir. Buna nazaran, mutlaklaşmış alacakların yapılandırılmasında ödenecek ve tahsilinden vazgeçilecek fiyatlar aşağıda yer alan tablodaki üzere olacaktır.
Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilmekte olan ve vadesi 31 Aralık 2014 tarihinden (bu tarih dâhil) evvel olduğu hâlde 17.11.2020 tarihi prestijiyle ödenmemiş olan ve 6183 sayılı Kanun kapsamına giren her bir alacağın tipi, devri, asılları farklı başka dikkate alınmak suretiyle meblağı 100 TL’yi aşmayan asli alacakların ve fiyatına bakılmaksızın bu asıllara bağlı fer’i alacakların, aslı ödenmiş fer’i alacaklardan fiyatı 200 TL’yi aşmayanların tahsilinden vazgeçilecektir.
5- Yapılandırma başvurusu ne vakte ve nereye yapılacaktır?
Borçlarını yapılandırmak isteyenlerin 31.12.2020 tarihine kadar (bu tarih dahil) ilgili yönetime müracaatta bulunmaları gerekmektedir.
Öteki tataftan, Cumhurbaşkanı, kanunda öngörülen müracaat ve birinci taksit ödeme müddetlerini bir aya kadar, yabancı ülkelerde de faaliyette bulunan vergi mükelleflerinden, Ticaret Bakanlığı tarafından fevkalâde politik riskin gerçekleştiği tespit edilen ülkede faaliyette bulunan ve bu ülkedeki faaliyetleri nedeniyle durumları zorlayan sebep hali kabul edilenlerin, bu Kanun kapsamında alacakları yapılandırılan alacaklı yönetimlere zorlayan sebep hallerinin devam ettiği müddet içinde ödemeleri gereken taksitlerin ödeme mühletleri ile zorlayan sebep hali ilan edilen yerlerdeki dairelere (alacaklı idarelere) zorlayan sebep halinin vukuu tarihinden itibaren ödenmesi gereken taksitlerin ödeme müddetlerini, zorlayan sebep halinin bitim tarihini takip eden aydan başlamak üzere topluca yahut başka ayrı bir yıla kadar uzatmaya yetkilidir.
Borçlarını yapılandırmak isteyenlerin Kanunda belirtilen kuralların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları da koşuldur.
6- Yapılandırılan borçlar nasıl ve ne vakit ödenecektir?
Yapılandırma müracaatında bulunanların Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil dairelerine ödenecek fiyatların birinci taksitini 31.01.2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil), Toplumsal Güvenlik Kurumu’na bağlı tahsil dairelerine ödenecek fiyatların ise birinci taksitini 28.02.2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil), başka taksitlerini ise bu tarihleri takip eden ikişer aylık devirler hâlinde azami on sekiz eşit taksitte ödemeleri koşuldur. Münasebetiyle, yapılandırılan borçlar peşin yahut taksitli ödenebilir.
A) Peşin ödeme: Hesaplanan meblağların tamamının birinci taksit ödeme müddeti içerisinde peşin olarak ödenmesi halinde katsayı uygulanmayacak ve fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak meblağların %90’ının tahsilinden vazgeçilecek, yapılandırılan idari para cezalarından %25 indirim yapılacaktır. Yapılandırılan alacağın yalnızca fer’i alacaktan oluşması halinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak fiyattan %50 indirim yapılacaktır.
Hesaplanan meblağların tamamının birinci iki taksit ödeme mühleti içinde ödenmesi halinde katsayı uygulanmayacak ve fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak meblağlar üzerinden %50; yapılandırılan idari para cezalarından %12,5 indirim yapılacaktır. Yapılandırılan alacağın yalnızca fer’i alacaktan ibaret olması halinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak meblağdan %25 indirim yapılacaktır.
B) Taksitli ödeme: Hesaplanan meblağların taksitle ödenmek istenmesi hâlinde, ilgili unsurlarda yer alan kararlar gizli kalmak kaidesiyle borçluların müracaat sırasında altı, dokuz, on iki yahut on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri koşuldur. Tercih edilen taksit mühletinden daha uzun bir müddette ödeme yapılamaz. Taksitlendirme halinde taksitler ve katsayı uygulaması aşağıdaki biçimde olacaktır.
Bu kanun kapsamındaki alacaklara ait ilgili mevzuatta yer alan özel kararlar gizli kalmak kaydıyla taksit ödeme müddetince zamanaşımı müddetleri işlemeyecektir.
7- Kredi kartıyla ve vergi iadesi alacaklarına mahsuben ödeme imkanı var mı?
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Toplumsal Güvenlik Kurumu’na bağlı tahsil dairelerine yapılandırma kapsamında ödenecek olan alacakların 6183 sayılı Kanun’un 41’inci hususuna nazaran kredi kartı kullanılmak suretiyle ödenmesi uygun görüldüğü takdirde, ödemeye aracılık yapan bankalarca, kart kullanıcılarına kredi kartı sürecine husus borç fiyatının, taksitler hâlinde yansıtılması ve taksit ödeme aylarında hesaplarına borç kaydedilmesi şartıyla, bu ödemeler için ödeme tarihi olarak kredi kartının kullanıldığı gün temel alınır ve borçluya tahsilatın yapıldığını gösteren makbuz verilir. Bu biçimde tahsil edilen fiyatların bankalarca Hazine yahut Toplumsal Güvenlik Kurumu hesaplarına aktarılmasına ait 6183 sayılı Kanunun 41 inci hususunda belirlenen mühlet, taksit aylarının son gününü izleyen günden itibaren hesaplanır. Bu fıkra kararına nazaran taksitlerin kredi kartı kullanılmak suretiyle ödenmesi, katsayı uygulanmasına pürüz teşkil etmez.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil dairelerine ödenmesi gereken amme alacaklarına uygulanmak üzere, kanun kararlarından yararlanmak için müracaatta bulunan ve ödenecek meblağları ilgili vergi mevzuatı gereği iade alacağından kendi borçlarına mahsuben ödemek isteyen mükelleflerin, bu taleplerinin yerine getirilebilmesi için müracaat ve/veya taksit mühleti içinde ilgili mevzuatın öngördüğü bilgi ve evrakları tam ve eksiksiz olarak ibraz etmeleri koşuldur. Başka bir tabir ile vergi iade alacaklarına mahsuben ödeme imkanı yalnızca vergi alacakları için mümkündür. Bu takdirde, ilgili mevzuatın mükellefin mahsup talebine temel aldığı tarih prestijiyle bu Kanuna nazaran ödenecek fiyata mahsup süreçleri yapılır; mahsup talebine mevzu meblağdan daha az meblağda mahsubun yapılması hâlinde, mahsuben ödeme suretiyle tahsil edilemeyen meblağ için borçluya bildirimde bulunularak eksik ödenen bu fiyatın bir ay içerisinde ödenmesi istenir.
8- Yapılandırma taksitleri ödenmezse ne olacak?
Kanuna nazaran ödenmesi gereken taksitlerin birinci ikisinin müddetinde ve tam ödenmesi şartıyla, kalan taksitlerden; bir takvim yılında iki yahut daha az taksitin, müddetinde ödenmemesi yahut eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen yahut eksik ödenen taksit meblağlarının son taksiti (peşin ödeme seçeneğinin tercih edilmesi hâlinde birinci taksiti) izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun 51 inci hususuna nazaran belirlenen gecikme artırımı oranında hesaplanacak geç ödeme artırımı ile birlikte ödenmesi kaidesiyle bu Kanun kararlarından yararlanılır.
Birinci iki taksitin müddetinde tam ödenmemesi ya da müddetinde ödenmeyen yahut eksik ödenen başka taksitlerin belirtilen halde de ödenmemesi yahut bir takvim yılında ikiden fazla taksitin müddetinde ödenmemesi yahut eksik ödenmesi hâlinde bu Kanun kararlarından yararlanma hakkı kaybedilir. Bu karar her bir husus ve alacaklı yönetimler açısından taksitlendirilen alacaklar için başka ayrı uygulanır.
Kanun’a nazaran ödenecek taksit meblağının %10’unu aşmamak kuralıyla 10 Türk Lirası’na (bu meblağ dâhil) kadar yapılmış eksik ödemeler için bu Kanun kararları ihlal edilmiş sayılmaz.
9- Evvelki yapılandırma kanunlarına nazaran yapılandırılan borçların durumu nedir?
7143 sayılı Kanun’a nazaran yapılandırılan ve bu kanunun yayımlandığı tarih prestijiyle anılan Kanun kapsamında ödemeleri devam eden alacaklar açısından, borçlular talep etmeleri hâlinde bu kanun kararlarından yararlanabilir. Bu takdirde, 7143 sayılı Kanun kapsamında ödenen taksitler için yapılandırma kararları geçerli sayılır, bu halde ödenmiş taksit meblağlarına tecil tarihi ile ödeme tarihi ortasında geçen müddet için anılan Kanuna nazaran tercih edilen taksit mühletine uygun katsayı uygulanır, kalan taksit meblağlarına bahis alacaklar vadesinde ödenmemiş alacak kabul edilerek bu Kanunun ilgili kararlarına nazaran yapılandırılır ve ödenmemiş taksitlere ait kalan katsayı meblağlarının tahsilinden vazgeçilir.
6736 sayılı ve 7020 sayılı yapılandırma kanunlarına kararlarına nazaran 17.11.2020 tarihi prestijiyle taksit ödemeleri devam eden alacaklar ile 6736 sayılı Kanun’a nazaran tahakkuk eden alacaklar ise yapılandırma kapsamı dışındadır.
10- Yapılandırılan alacaklara ait konulmuş hacizler kalkacak mı?
Kanuna nazaran ödenecek alacaklarla ilgili olarak, tatbik edilen hacizler yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır ve buna isabet eden teminatlar iade edilir. Bu kanuna nazaran ödenecek alacaklar nedeniyle tatbik edilen hacizlere husus mallar, borçlunun talebi hâlinde 6183 sayılı Kanun kararlarına nazaran alacaklı tahsil dairesince satılabilir. Bu talep, kanun kapsamında ödenmesi gereken fiyatların Kanun kararlarına nazaran ödenmesine mani teşkil etmez.
Dünya