TÜBİTAK tarafından düzenlenen “COVID-19 ve Toplum” etkinliğinde konuşan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, global salgının, tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de birey davranışlarını, toplum psikolojisini, eğitim-öğretim formüllerini ve ticari faaliyetleri derinden etkilediğini söyledi.
Salgının neden olduğu çok boyutlu bu tesirlerin anlaşılmasına ve tahlil teklifleri geliştirilmesine yönelik özgün çalışmalara muhtaçlık duyulduğuna dikkati çeken Varank, bu muhtaçlığa yönelik, salgının daha başlangıç devrinde, “COVID-19 ve Toplum: Salgının Toplumsal, Beşeri ve Ekonomik Tesirleri, Meseleler ve Çözümler” davetini açtıklarını anımsattı.
160 farklı kurumdan 682 proje teklifinin sunulduğu davet kapsamında dayanak alan 97 projenin bulgularının aktiflikte paylaşılacağına işaret eden Varank, “Salgının toplum psikolojisinden kültür-sanata, özel ihtiyaçlı bireylerden yaşlılara, eğitimden iş gücü piyasasına, tedarik zincirlerinden vergi siyasetlerine kadar birçok alandaki tesirlerinin tahlil edildiği bu çalışmalar, karar alıcılara ve uygulayıcılara yol gösterici nitelikte katkılar sağlayacak.” diye konuştu.
Dayanak verilen projeler ortasında, salgın sürecine yönelik birçok somut tahlil ve teklifin ortaya konulduğu uygulamalı çalışmaların da yer aldığını tabir eden Varank, bu çalışmalara ait bilgi verdi. Varank, TÜBİTAK vasıtasıyla toplumsal bilimler alanındaki başarılı çalışmalara takviye olmaya devam edeceklerini bildirdi.
“Yeni olağana ahenk sağlayabilenler yeni devrin kazananı olacak”
Salgın nedeniyle birçok toplumsal ve toplumsal kuramın tekrar tasarlandığı bir sürecin yaşandığını vurgulayan Varank, şunları kaydetti: “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi datalarının yayımlanmaya başlandığı 2007’den bu yana İstanbul’un nüfusunun birinci defa düştüğüne şahit olduk. Tek başına bu gösterge bile COVID-19’un ferdî tercihler ve karar denklemleri üzerinde nasıl bir tesire sahip olduğunu göstermeye kâfi. ILO iddialarına nazaran, pandemi öncesinde yüzde 8 civarında olan meskenden çalışma oranı, pandemiyle birlikte gelişmiş ülkelerde yüzde 25’e yükseldi. Beklentiler, pandeminin tesirleri geçse dahi bilhassa beyaz yakalı çalışanlarda bu artışın kıymetli bir kısmının kalıcı olacağı tarafında. Uzaktan alışveriş de salgın süreciyle birlikte daha ağır bir biçimde hayatımıza girdi. Daha az nakit kullanıyor, kartla daha fazla alışveriş yapıyoruz. Kredi kartıyla yapılan market ve alışveriş merkezleri harcamaları pandemi öncesine nazaran yaklaşık yüzde 60 arttı. e-Ticaret hacmiyse Ticaret Bakanlığımızın yayımlandığı en aktüel data olan Haziran 2020 prestijiyle bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 93 üzere rekor bir artış gösterdi.”
Dijitalleşme alanında yaşanan ani dönüşümün kayıt dışılığın azaltılmasından verginin tabana yayılmasına kadar birçok yararlı dışsallıklar doğurduğunu belirten Varank, başka taraftan, salgının başlangıç periyodunda yaşanan arz şoklarının, memleketler arası ticarette korumacılık eğilimlerini güçlendirdiğini lisana getirdi.
Bu durumun, arz kaynaklarına yakın olmanın kıymetini artırdığını tabir eden Varank, şunları söyledi: “Önümüzdeki periyotta devletlerin ve milletlerarası şirketlerin iktisat ve yatırım kararlarında muhtemelen çok kıymetli trend değişimleri göreceğiz. Global salgının hızlandırdığı yapısal dönüşümü öngörebilen, önlemlerini vaktinde alarak yeni olağana ahenk sağlayabilen birey, işletme ve devletler yeni devrin kazananı olacak. Hükümet olarak biz de yaşanmakta olan bu değişimi yakından takip ediyor, imalat endüstrisinden turizme, eğitimden sıhhate tüm altyapımızı yeni periyoda hazır hale getirmek için ağır bir mesai harcıyoruz. Bu süreçte bilim insanlarının yapacağı ufuk açıcı tahliller, proje ve teklifler, süreci yönetmemizde bize çok değerli girdiler sağlayacak.”
“Salgının yıkıcı tesirlerini kolay yönetebildik”
Aşı uygulamalarındaki başarılı sonuçların geleceğe dair umut vermekle birlikte, salgının suratının şimdi kesilemediğini kaydeden Varank, Türkiye’nin de ortalarında yer aldığı sıhhat altyapısı güçlü, toplumsal güvenlik sistemi sağlam ülkelerin, salgının yıkıcı tesirlerini çok daha kolay yönetebildiğini, öteki ülkelerinse COVID-19 ile çabada zorlandığını vurguladı.
Varank, bu süreçte tüm kurumlarla uyum halinde, dinamik ve istikrarlı adımlar attıklarını hatırlatarak, “Gerek sıhhat, gerek iktisat alanında ortaya çıkan değişimlere süratle adapte olabildik. Üretim imkanlarımızı en gerçek biçimde seferber ettik. Birçok alt bölümde faaliyet gösteren imalat endüstrisi altyapımız, ziraî üretim gücümüz, Ar-Ge ve inovasyon hünerlerimizle dünya genelinden müspet ayrışmayı başardık.” değerlendirmesinde bulundu.
Ekonomik ve toplumsal açıdan salgının tepe noktasını beklenenden çok daha az hasarla geride bırakmayı başardıklarına işaret eden Varank, “Bu periyotta ülkemizi ileriye taşıyacak çalışmaları da asla ihmal etmiyoruz. ‘Milli Teknoloji Hamlesi’ vizyonumuzdan taviz vermiyor, sürdürülebilir kalkınmanın anahtarı olan Ar-Ge ve inovasyona yönelik faaliyetlerimize sürat kesmeden devam ediyoruz. Ülkemizin uzay alanındaki 10 yıllık maksatlarını ve yol haritasını içeren ‘Milli Uzay Programı’nı ilan ettik. Amacımız Türkiye’yi uzay alanında bir üst lige çıkarmak.” dedi.
“Yılı olumlu ekonomik büyümeyle kapatacağımız netlik kazanmış oldu”
Türkiye’nin sanayi üretimi bakımından Kovid-19 sürecinde tüm dünyaya örnek bir performans gösterdiğine dikkat çeken Varank, “2020 yılını müspet ekonomik büyümeyle kapatacak birkaç ülkeden biri olacağımız bu datalarla artık netlik kazanmış oldu.” diye konuştu.
İmalat endüstrisinin yurt içi ve yurt dışı taahhütlerini gerçekleştirme noktasında salgın periyodunda ortaya koyduğu bu örnek performansın, tüm dünyanın ve global yatırımcıların Türkiye’ye yönelik ilgisini de artırdığını belirten Varank, “2021’e ait öncü göstergeler, klasik pazarlarımızdaki ikinci dalga tedirginliğine rağmen imalat endüstrimizin 2020 yılının son çeyreğinde yakaladığı ivmeyi koruduğunu gösteriyor. Yakında ilan edeceğimiz hukuk, demokrasi ve iktisat alanındaki ıslahat paketleriyle ülkemizi direkt yatırımlar bakımından çok daha cazip hale getirmeyi hedefliyoruz.” tabirini kullandı.
Bakan Varank, işletmelerin ve çalışanların üzerindeki yükü hafifletmek, sürece ahenk kabiliyetlerini artırmak maksadıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı özelinde de birçok yeni mekanizmayı devreye aldıklarını ve sağladıkları dayanaklarda proje sahipleri lehine esnemeler yaptıklarını anımsattı. Açtıkları davetlerle ağır bakım aygıtları, teşhis kiti, maske, ilaç, dezenfektan, gözetici materyal, bilişim uygulamaları ve aşı mevzularındaki projelere dayanak sağladıklarını aktaran Varank, kalkınma ajansları aracılığıyla da salgının bölgelerdeki sosyoekonomik tesirlerinin hafifletilmesine dönük çalışmalar yürüttükleri bilgisini verdi.
“Girişimci Bilgi Sistemi’ni kurduk”
Mustafa Varank, kalkınma ajansları bünyesinde “COVİD-19 ile Çaba ve Dayanıklılık Programı” ile salgın riskinin Türkiye’de yayılımını en aza indirmeye yönelik acil tahlil sunan projeleri desteklediklerini, bu kapsamda 63 projeye 42,9 milyon lira katkı verdiklerini bildirdi.
Salgına karşı yürütülen yerli ve ulusal aşı ile ilaç çalışmalarına da Bakanlık olarak öncülük ettiklerini belirten Varank, “COVID-19 Türkiye Platformu’nda 47 farklı kurum ve kuruluştan, 436 araştırmacı, aşı ve ilaç geliştirme odağında bir ortaya geldi. Bu platform aracılığıyla aşı, ilaç ve teşhis kitleri alanlarındaki Ar-Ge projelerini fonluyor ve koordine ediyoruz.” sözünü kullandı.
Varank, uyguladıkları siyasetlerin tesir tahlillerini yapmak ve işletmelerin verimlilik seviyelerini ölçmek üzere Bakanlıkta “Girişimci Bilgi Sistemi”ni kurduklarına dikkati çekerek, “Kurum dışından araştırmacılara da açık olan bu sistemde, Türkiye’deki tüm işletmelerin bilanço ve gelir tablosu üzere finansal bilgilerini, ürün-ülke düzeyindeki dış ticaret kayıtlarını ve çalışan düzeyindeki toplumsal güvenlik kayıtlarını panel bilgi setleri olarak bir ortaya getirdik.” değerlendirmesinde bulundu.
Toplumsal bilimlerde dataya dayalı tahlil ve kantitatif sistemlerin dünyada giderek daha yaygınlaştığını vurgulayan Varank, şöyle devam etti: “Siz bedelli akademisyen ve araştırmacılarımız, Bakanlığımıza gelerek bu bilgilerle çalışabilir, ülkemizin sosyoekonomik meseleleri ve siyasetleri üzerine betimsel ve ekonometrik nitelikli tahliller yapabilirsiniz. Son devirde Teşebbüsçü Bilgi Sistemi’ni kullanan birçok araştırmacı başarılı makalelere imza attı.”
Dünya