Türkiye Bankalar Birliği Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, kamu bankalarının döviz açık durumu verdiği periyotlarda ülkeye kaynağın gelmediği periyotlar olduğunu lisana getirerek “Ülkeye döviz gelişi azalmıştı. Yasal limitleri geçtiğimiz devirler de oldu. Benim bankam da benimle birlikte sahibi kamu olan bankalar yaptık. Bizde de başka bankalarda da döviz açık konumu kapandı. Biz o periyot arz güvenliğini sağlamaya çalıştık. Bu çok da makûs bir şey değildir. Belirli bir yüzdeye kadar otoritenin buna müsaade vermesi bu manaya gelir. Türk bankacılık sisteminin de kamu bankaların da gerçek bölümün de döviz açık durumu yoktur” dedi.
2001’de özeller kamu kadar sopa yemedi
Aydın, Bloomberg HT yayınında soruları yanıtladı. Kamu bankalarının takipteki alacaklarının düşük görünmesi ve kamu bankalarının kredileri yüzdürdüğüne ait soru üzerine Aydın şunları söyledi: “Gerçekçi olalım yüzdürdüğümüz krediler vardır, tüm kesimde de vardır. İş Bankası ve Ziraat Bankası çabucak hemen birebir yerlerdeyiz. Birimizin takip edip, başkasının yüzdürme bahtı yok. Hasebiyle bir şirkette sorun olsa bundan haberdar oluruz. Dalda bir firma takipteyse hepimizde takiptedir. Kredi verdiğimiz müşteriler de bu ülkenin çocukları. Fakat biri a şirketinde yakalanmıştır biri b şirketinde yakalanmamıştır. Kamu bankaları yapılandırma konusunda evvelce yakalamış olabiliriz, arkadaşlar ek kredide muhafazakar kalmıştır. Bir de kabul edin ki kamu bankaları çok iyi istihdam kaynağı var iyi yönetiyoruz. 2001’de özel bankalar kamu kadar sopa yemedi, o denli bir hale geldik ki işi bayağı iyi öğrendik.”
Üç para ünitesini yönetiyoruz
Bankacılık kesiminin Türkiye’nin ulusal geliri olan 5 trilyon TL’yi aştığını ve pandemi devrinde Türk bankacılık kesimi güçlü olduğu için kendilerinden ne bekliyorsa onu yaptıklarını lisana getiren Aydın, şunları söyledi: “Ödemeler sistemini çalışır durumda tuttuk. Mevduat toplamımız kredi toplamımızdan daha düşük. Türkiye’de tasarrufların kıt olduğu noktası gündeme geliyor. Biz yalnızca bireylere ve firmalara değil devlete de borç veriyoruz. Hasebiyle önemli seviyede mevduat dışı kaynak kullanıyoruz. Bir kısmını Merkez’den bir kısmını dışarıdan alıyoruz. 2 trilyon liraya yakın bizim dışarıdan tasarrufa gereksinimimiz var. Bölüm 600 milyar TL Merkez Bankası’ndan borçlanarak kredi verdi. Kısa vadeliden fazla uzun vadeli bağlantıları tercih ediyoruz.”
Dünyada hiçbir bankanın üç para ünitesi yönetmediğini belirten Aydın, Türk bankalarının TL, Euro ve doları yönetmek zorunda kaldığını kaydetti. TL tasarrufların Türk bankacılık sisteminde yalnızca ferdî krediye yettiğini vurgulayan Aydın “Öbür tarafa ne vereceksin? Yabancı para mevduatı yüzde 52 oranda. Götürüp TL’leştiriyorsun. Bu sonlu hale getirildi. Swapı yalnızca Borsa İstanbul ile yapmak kâfi olmuyor. Londra ile yapmamız lazım.”
“Kötü banka önerisi gündemden kalkmadı”
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Lideri Hüseyin Aydın, bankaların problemli kredilerin devredileceği makûs banka olarak nitelenen formülün rafa kalmadığını, lakin şu anki sıkıntılı kredi düzeylerine nazaran gereksinim olmadığını söyledi.
TL’nin 2018 yılındaki keskin kıymet kaybı döviz cinsi kredi kullanan birtakım şirketleri zora sokmuş ve bankalardan problemli kredileri devralacak bir makûs banka (bad bank) olarak isimlendirilen bir fon kurulması önerisi bankalar tarafından gündeme getirilmişti.
Aydın, yaptığı açıklamada makus banka teklifinin rafa mı kalktığı sorusuna, “Aslen rafa kalkmadı, gündemde bu. O (öneri) bölümün bütününe hitap etsin diye” yanıtını verdi. Makus banka teklifini danışman bir şirket ile çalıştıklarını ve belli bir noktaya geldiklerini söz eden Aydın, “Ama şu anki NPL oranları, şu anki problemli kredi durumu bizim bu türlü bir şirkete, genel bir şirkete gereksinimimiz olmadığını gösteriyor. Şu anda bu türlü bir ihtiyaç duymuyoruz” dedi.
Fakat Aydın bankaların tek başlarına yahut kümeler halinde bu türlü bir fonu kurabileceklerini söz ederek, “Ama kursak olur mu? Olur. Bizim bankalar olarak farklı başka da kurabiliriz, üçlü olarak da kurabiliriz, kamu ile birlikte kurabiliriz. Bankacılık dalı farklı kurabilir. Burada ehem ile mühimi ayırmak lazım. Stratejik dalda olanlara dayanak vermek lazım. Batıda bunun net uygulamaları var” dedi.
TL tasarruf için cazip hale gelmeli
Aydın, pasifte kaynak bulamadıkları vakit kredi kullandırma talihlerinin olmadığını kaydederek şöyle devam etti: “Bilançoya bakıldığında yüzde 70’leri geçiyor krediler. TL kredi kullanmak için cazip para ünitesi lakin tasarruf için cazip para ünitesi olmaktan çıktı. Bunu düzeltmemiz lazım, tasarruf edenlerden fazla kaynak kullananları müdafaaya çalışıyoruz. Faizde yüklü bu kısmı konuşuyoruz. TL tasarruf edenleri altına dolara Euro’ya gitmeden TL olarak tutabileceğimiz, etkinde de krediyi yatırımı, üretimi ve istihdamı caydırmayacak fiyatlama düzeneği yapmak lazım. Bunu yapınca sağlıklı olabilir.”
Kredilerin bir kısmı farklı yere gitti
Kredilerin yüzde 25’ini bireylere, yüzde 75’ini de kurumsal firmalara verdiklerini, 2020’de kesimin kredi büyümesinin yüzde 35’leri bulduğunu kaydeden Aydın, “Pandemiden biraz fazla yaptık galiba. Bunların bir kısmı maalesef farklı tasarruf kanallarına gitti. Bon birkaç aydır önemli yabancı girişi görüyoruz. İnanç ortamını görüyoruz, yabancılar daha iyi gördüler. Şu anda Türkiye’de de yatırıma yönelik önemli hazırlıklar var. Bankalar olarak Ziraat olarak makine teçhizat ve sıfır yatırımlarda hareketlenme var. Beşerler önünü gördüğünde, üstte da olsa stabilize olduğunda durumlar yani bizde enflasyon yüksek olabilir faizler nominal yüksek olabilir lakin enflasyon faiz istikrarı sağlıklı kurulduğunda beşerler yatırım yapabilir. Yabancı paradan TL’ye geçiş küçük de olsa görüyoruz. Yeni tasarruf yapanlar altına yabancı paraya geçmiyor” dedi.
Vergide kamu bankası zaruriliği kalkacak
Bir müddettir yalnızca kamu bankalarından yapılabilen vergi ödemelerine ait değerlendirmelerde bulunan Aydın, geçmişte olduğu üzere yakın bir tarihte vergi ödemelerinin tüm bankalar tarafından yapılacağını açıkladı. Aydın, “Kamu bankası, özel banka, yabancı, küçük, büyük banka bu türlü ayrım olmamalı. Bu ülkeye sermaye getirip para koyan herkes Türk bankasıdır. Ticaretin rekabet şartlarında herkese eşit şartta yapılması lazım. Tüm bankalar yapıyordu. Süreci iktisat idaresine götürdük. Ben kamu bankası genel müdürü olarak bunun çok kısa müddette düzeleceğini biliyorum” dedi.
Takibe düşen alacaklarda meşakkat yok
Aydın, bankacılık dalının sermaye artırımına gereksinim duymadığını, lakin geri ödeme meşakkati çeken birtakım kredileri yüzdürdüğünü söyledi. Aydın, bankalara 2019 ve 2020 yılında yapılan sermayelendirmeden sonra bu yıl yeni bir sermayelendirme olup olmayacağı sorusuna, “TBB lideri olarak bir sermaye muhtaçlığının olmadığını düşünüyorum” yanıtını verdi. Aydın, bankacılık kesiminin üçüncü sınıf olarak isimlendirilen takipteki krediler için yüzde 70’in üzerinde karşılık ayırdığına ve bunların üzerine teminat varlık da eklenince ortaya çıkabilecek ziyanları karşılamaya kâfi olduğunu belirtti.
Ne yapalım bedavaya mı çalışalım?
Ziraat Bankası idare konseyi üyelerinin maaşları ve limitsiz kredi kartı kullandıklarına ait savlara yönelik ise Aydın şunları söyledi: “Ben ve idare konseyi üyeleri net maaş alır. Benim de idare üyelerinin de net maaşı 19 bin 750 TL. 4 tane de ikramiye alıyorum. Kesime bakıldığında en düşüğü değil tahminen ancak ortalamanın altında. Her işin bir fiyatlandırılması vardır, her dalda fiyat vardır. Ne yapalım bedavaya mı çalışalım? Burada basında tez edilen suçlamalarda birçok kesintiyi dikkate almamışlar. Biz limitsiz kredi kartı da vermiyoruz. O eskidendi. İdare şurası üyelerinin toplam kredi kartları harcamaları 39 bin 406 lira. Bu savlara arkadaşlarımız çok üzüldü, çok sert tabirler kullanıldı. Biz de yönetemedik süreci, özür dileriz.”
Turkcell yönetilebilir hale geldi
Aydın, Ziraat Bankası’nın Virgin Adaları’nda kredi verdiği haberlerine yönelik de şöyle konuştu: “Bizim Virgin Adaları’nda kredi verdiğimiz şirketin Çukurova yani CFI’ın Turkcell’de dolaylı hissesi vardı. 2014’te yılında kredi verdik. Paraya sıkışınca Turkcell paylarını rehin verdi. Biz orada Çukurova Grubu’na kredi verdik. Biz CFI’dan olan krediyi de tahsil ettik. Artık riskimiz yok. Krediyi verirken de krediyi kapatırken de kamuoyunda olumlu reaksiyon aldık. 1.6 milyar dolar kredi dışında teminat verdik. Yaptığımız süreç büyük riskti. Bunun altına imza atmak mangal üzere yürek ister. Bu sürecin sağlıklı tamamlanmasıyla Turkcell yönetilebilir bir hale geldi.”
“Türkiye’de futbolda gelir sorunu yok sarfiyat sorunu var”
Futbol kulüplerinin boçlarıyla ilgili yapılandırma sürecine de değinen Aydın, kulüplerle büsbütün mutabakat sağlandığını belirtti. Aydın’ın kulüp yapılandırmalarıyla ilgili kelamları şöyle:
Kulüplere kredileri Banka Birliği şapkası altında örgütlüyoruz. Futbol kredilerinde evvelki yapılandırmada vade uyumlu değildi. Gelen gelirlerin yüzde 50’sini kulüplere bırakacağız, kalanı biz alacağız. Kulüplerle büsbütün mutabakat sağlanmış durumda. Mali denetim bizim elimizde lakin kulüpleri büsbütün biz yönetmiyoruz. Yarışmacı gruplar 40-50 milyon euroluk ekipler kuruyor. Lakin gelirler bu türlü kalırsa bu büyüklükte ekipler kurulamayacak. Türkiye’de futbolda gelir sorunu yok masraf sorunu var. Bir kulübe el konulacak duruma geleceğimizi düşünmüyorum.”
Dünya