Bader Arslan
2020’de istatistiklerin açıklanmaya başladığından beri en büyük yükselişini yaşayan konut satışları olağana dönüyor.
Bugün açıklanan Ekim ayı datalarına nazaran, geçen ay Türkiye genelinde yaklaşık 120 bin konut satışı gerçekleşti. Haziran ve Temmuz aylarında 190 bin ve 230 bine kadar yükselen satışlar sonraki üç ay boyunca düşerek 120 bine indi. Ekim ayında satışlar 2019 Ekim ayının yüzde 16 gerisinde iken evvelki aya nazaran yüzde 14 düştü.
Uzun vadeli ortalamalara nazaran Türkiye’de aylık ortalama konut satışı 110 bin civarında seyrediyor. Covid-19 nedeniyle Nisan ve Mayıs’ta sert halde düşen satışlar, toplumsal kısıtlamaların esnetilmesi, faizlerin düşürülmesi ve alternatif yatırım araçlarının azalması nedeniyle Haziran’dan sonra tekrar artışa geçmişti. Evvelki iki ayda yapılamayan satışların da eklenmesiyle Haziran ve Temmuz’da toplam 420 bin, yani 4 aylık satışa denk, konut satıldı.
Bu süreçte bilhassa ikinci el konut satışlarındaki yükseliş, birinci el satışlara nazaran çok daha yüksek seviyelere ulaşmıştı. Uzun yıllardan beri Türkiye’de yapılan ikinci el konut satışlarının sayısı 60 bin civarında seyrederken, Haziran-Ağustos periyodunda ortalama 140 bine çıktı. Temmuz ayında toplam konut satışları 230 bin ile rekor kırarken, ikinci el konut satışları da 161 bin ile en yüksek seviyesine çıkmıştı.
Bugün açıklanan Ekim dataları, geçen ay 82 bin 598 konut satıldığını gösterdi. Satışlar geçen yıla nazaran yüzde 11 düştü. İlk el konut satışları Ekim’de yüzde 26 düşüşle 37 bin civarında gerçekleşti. Uzun vadeli ortalamalara nazaran her ay 50 bin civarında yeni konut satışı yapılırken, bu sayı 2019’daki sakinlik devrinde 35 bin civarına inmişti. 2020 yazında toplam konut satışları tarihi düzeylere yükselmesine karşın, birinci el satışlardaki artış sonlu kalmıştı. Birinci el satışların ortalamaların altında seyrediyor olmasında, konut bolluğu, iktisattaki sakinlik, geleceğe yönelik belirsizliklerin artması, kurlardaki yükselişin bütçeleri etkilemiş olması üzere pek çok faktör tesirli.
Son periyotta ipotekli satış bilgilerinde çok önemli iniş ve çıkışlar yaşandı. Aylık 5 bin satış yapıldığı da oldu; 130 bin de.
İpotekli satışlar ile konut kredi faizleri ortasında zıt istikametli ve güçlü bir alaka var. Faizler düştükçe, benzeri bir kalıpla satışlarda artış görüyoruz. Bunu aşağıdaki grafikte de görüyorsunuz. Simetrik bir aksi alaka var. Ta ki 2020’ye kadar. 2020 ortasındaki konut satışlarında sıçrama daha evvel hiç yaşanmamış bir örnek olduğu için bu kalıba uymuyor. Lakin tekrar de son aylarda faizlerin yine yükselmeye başlaması, kredi bolluğunun azalması nedeniyle ipotekli satışlar yüzde 49 düşüşle 25 bin 566 olarak gerçekleşti.
Önümüzdeki aylarda satışlarda yavaşlamanın devam ettiğini göreceğiz. Bunu olumsuz bir işaret olarak algılamamak gerekir. Son iki yılda yaşanan iniş-çıkış periyodunun bitmesi ve satışların uzun vadeli ortalamalarına geri dönmesi olarak bakmak daha yanlışsız olabilir.
Dünya