Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Patara’da bulunan telsiz telgraf istasyonunun bakanlığı tarafından restore edileceğini belirterek, “Kuzey Afrika’daki son toprağımız Trablusgarp ile irtibatımızı sağlayan telsiz telgraf istasyonunu aslına uygun olarak restore ediyoruz. Hem ecdadımızın sembol anıtlarından birini kazanacak hem de bu yapıyı turizme ve bilim insanlarımızın çalışmalarına açacağız” sözlerini kullandı.
Patara Ören Yeri’nde bulunan istasyon, müzeye dönüştürülerek turizme kazandırılacak.
2’nci Abdülhamit’in buyruğuyla kurulan istasyon, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2020’yi “Patara Yılı” ilan etmesinin akabinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının (BAKA) dayanağıyla yine ayağa kaldırılarak bölgesel kalkınmaya da katkı sağlayacak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Varank, çalışmayı toplumsal medya hesabından duyururken, “Kuzey Afrika’daki son toprağımız Trablusgarp ile kontağımızı sağlayan telsiz telgraf istasyonunu aslına uygun olarak restore ediyoruz. Hem ecdadımızın sembol anıtlarından birini kazanacak hem de bu yapıyı turizme ve bilim insanlarımızın çalışmalarına açacağız” değerlendirmesinde bulundu.
Proje 24 ayda tamamlanacak
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından yapılan açıklamaya nazaran, deniz yetki alanlarının sonlandırılmasına dair mutabakat muhtırası ile diplomatik, siyasi, ekonomik ve askeri birçok alanda iş birliğini derinleştiren Türkiye ve Libya, tarihten gelen esaslı bağlarını yine keşfetmeye başladı. Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu toprakları içinde bulunan Libya ile olan sıkı ilgilerini kültürel bir boyuta da taşıyor.
Antalya’nın Kaş ilçesinde yer alan ve Likya Birliği’nin başşehri olarak bilinen Patara’daki Osmanlı’nın birinci ve döneminin en ileri telsiz telgraf istasyonu, onarımı yapılarak müzeye dönüştürülecek. Başvurusu Antalya Valiliği Yatırım, İzleme ve Uyum Başkanlığı tarafından yapılan ve BAKA tarafından belirlenen iştirakçilerden Kaş Kaymakamlığı, Kaş Belediye Başkanlığı, Antalya Vilayet Kültür Turizm Müdürlüğü, Patara Hafriyat Başkanlığının katıldığı proje, 24 ayda sonuçlandırılacak. Projeyle Patara Telsiz Telgraf İstasyonu Külliyesi onarımı kapsamında telsiz ana istasyonu, tesisat binası, lojman binası, telsiz kulesi tekrar ayağa kaldırılacak. Bölgenin mekanik ve elektrik tesisat kurulumları ile etraf düzenlemesi yapılacak.
Trablusgarp ile bağlantı için kuruldu
2’nci Abdülhamit, Osmanlı ile kara irtibatı kalmayan Trablusgarp ile daha süratli irtibat sağlamak hedefiyle 1906 yılında biri Patara’da oburu Derne’de iki istasyon yaptırdı. Periyodunun en teknolojik aygıtlarıyla donatılan istasyonlar için devlet bütçesinden kıymetli bir ölçü olan 12 bin Osmanlı lirası harcandı.
Patara ile Derne ortasındaki aralık, kuş uçuşu 850 kilometreyi bulurken, o devirde bu aralıkta irtibat sağlayan öteki bir sistem yoktu. İki istasyon ortasında günde 4 bin sözün aktarılması hedeflenmişti.
Patara’daki istasyonun açılışı, 2’nci Abdülhamit’in tahta çıkışının yıl dönümünde gerçekleştirildi. İstasyon, yalnızca Derne ile irtibatı sağlamakla kalmıyor, Akdeniz’de seferde olan askeri gemiler ile ticari gemiler de istasyondan, başta meteorolojik bilgiler olmak üzere faydalanıyordu.
İtalyanların 1911’de Derne’deki istasyonu bombalamasıyla Patara-Derne irtibatı kesildi. İtalyanlar daha sonra Patara’yı da bombaladı.
Mustafa Kemal Atatürk de Libya’daki istasyonun bulunduğu Derne’de lokal halkı teşkilatlandırarak İtalyanlara karşı savaştı.
Akabinde gelen Birinci Dünya ve Kurtuluş savaşları sonrasında harabeye dönen Patara’daki istasyon, 114 yıl sonra bu sefer müze olarak turistlere ve bilim beşerlerine hizmet verecek.
“2’nci Abdülhamit’in vizyon projesi”
Açıklamada görüşlerine yer verilen Patara Antik Kenti Hafriyat Lideri ve Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık, istasyonun 2’nci Abdülhamit’in vizyon projesi ve son derece kıymetli bir teknoloji mirası olduğunu belirtti.
İstasyonun Alman Siemens Halske firmasına yaptırıldığını belirten Işık, “Bu istasyon, 850 kilometreyi kesintisiz aşarak Akdeniz’den Libya’ya ulaşmaktadır. Trablusgarp’ın doğusunda Derne kentinde konuşlanan karşı istasyonumuzla bir haberleşme sağlanmış ve Osmanlı’nın Kuzey Afrika’da kalan son toprakları da böylelikle garanti altına alınmak istenmiştir” değerlendirmesinde bulundu.
Işık, 1911 yılında Trablusgarp Savaşı’nın ilanından kısa müddet sonra İtalyanların Derne’deki istasyonu bombaladığını hatırlatarak, “Buradaki istasyonumuz da İtalyan donanması Anadolu kıyılarına geldikten sonra bombalandı. O bombalamada Patara Antik Tiyatrosu da büyük hasar gördü” sözlerini kullandı.
Osmanlı’nın Kuzey Afrika’da kalan son toprağı için verdiği uğraşta asla unutulmaması gereken bir öbür ismin Mustafa Kemal Atatürk olduğunu vurgulayan Işık, “O istekli bir Osmanlı subayı olarak Derne’de misyona gitmiş ve orada İtalyanlar ile çabayı yürütmüştür. Gözündeki rahatsızlığın nedeni de Derne’deki şarapnel yarasıdır. Hasebiyle Patara’daki telsiz telgraf istasyonu, Osmanlı’nın son çabalarının ve Türkiye’nin yine inşası azminin adeta bir simgesi niteliğindedir. Bu teknoloji mirasımızın ayağa kaldırılması nedeniyle Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy ile Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Mustafa Varank’a teşekkür ediyorum” değerlendirmesinde bulundu.
“Kazı çalışmaları tamamlandı”
BAKA Genel Sekreteri Volkan Güler de istasyon ile ilgili hafriyat çalışmalarının tamamlandığını ve onarıma ait ihalenin yapıldığını bildirdi. Güler, şu bilgileri verdi:
“Restorasyon çalışması sonucunda ana istasyon binası, lojman binası, depo alanı ve 4 kuleden bir adedini ayağa kaldıracağız. İstasyon, tarihi, kültürel, diplomatik, teknolojik açıdan değerli. Birebir vakitte o periyottan bugüne ayakta kalan muhtemelen tek eser olduğu için yapıyı bilim insanlarının çalışmalarına sunacağız. Bu projeyle, Libya ile güçlü bir formda devam eden tarihi bağlarımızın en değerli sembol anıtlarından birini de inşa etmiş olacağız.”
Patara Antik Kenti’nin ehemmiyeti
Patara Antik Kenti, Fethiye-Kalkan bölgesinde Ovagelemiş Köyü yakınlarında bulunuyor. Antik periyotta Likya’nın en kıymetli ve en eski kentlerinden olan Patara, tarihte bilinen birinci demokratik federasyon niteliğindeki Likya Birliği’nin de kıymetli bir üyesiydi. ABD Anayasası’na ilham kaynağı olan Likya’nın federatif sisteminde bir meclis bulunuyor. Patara’daki Likya Birliği’nin Meclis Binası, tarihi değerine atıfla TBMM Başkanlığı tarafından restore edildi.
Anadolu’da antik periyottan bugüne ulaşan tek deniz feneri Patara’da bulunuyor. Kent kapısından suyollarına kadar daha pek çok özelliğe sahip Patara’da 1988 yılından bu yana hafriyatlar sürdürülüyor. “Caretta caretta”ların milyonlarca yıldır yumurtalarını bırakıp yavruladıkları seçkin kıyılardan birine sahip Patara, Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolaos’un da memleketi olarak kabul ediliyor. Patara, tıpkı vakitte Anadolu’dan Roma’ya nakledilen tahılların depolandığı ve saklandığı değerli bir limana da mesken sahipliği yapıyor.
Dünya