Hilal SARI
İtirazlar ve sayım tekrarlarına karşın ABD seçimlerini kazandığı resmen ilan edilen Demokrat aday Joe Biden ve yardımcısı Kamala Harris, vazifeye gelir gelmez pandemiden dış siyasete, iktisattan etrafa birçok alandaki siyasetleri süratle değiştirecek. Biden’in 20 Ocak’tan itibaren yapacağı birinci iş, kendi sözleriyle “NATO müttefiklerini arayıp ‘Biz geri döndük’ demek”. Paris Anlaşması’na, Dünya Ticaret Örgütü’ne ve Dünya Sıhhat Örgütü’ne – özetle 2. Dünya Savaşı sonrası kurulan dünya nizamına geri dönülecek. ABD Lideri Donald Trump’ın itirazlarına ve seçim yolsuzluğu suçlamalarına karşın, demokrat aday Joe Biden ABD’nin yeni lideri, Kamala Harris ise ABD’nin yeni lider yardımcısı oluyor. Demokrat ikilinin, 20 Ocak 2021’de gerçekleşecek resmi misyon dönemiyle birlikte dış siyasetten, iktisada, pandemiden toplumsal adalete birçok alanda ABD’nin kimi ana siyasetlerini süratle değiştirmesi bekleniyor.
PANDEMİ: Biden’ın en öncelikli maksadı, bilimin sesine kulak veren uygulamaları devreye sokmak. Yeni idarenin maske kullanımının ülke genelinde yaygın hale gelmesi için adım atması öngörülüyor. Yeni bir COVID-19 vazife gücü oluşturan Biden ayrıyeten tüm COVID-19 test, tedavi ve aşılarının tüm ABD’liler için parasız olmasını vaadetmişti.
DIŞ SİYASET: Demokrat ikilinin Türkiye’yi ve dünyayı en çok etkileyecek kararları dış siyaset alanında olacak. Biden’ın “Kazanır kazanmaz NATO müttefiklerimizi arayıp ‘Geri döndük’ diyeceğim” kelamları, ABD’yi dört yıllık Trump devrinde “Önce Amerika” anlayışı nedeniyle uzaklaştığı memleketler arası müttefiklerine tekrar yakınlaştıracağına işaret ediyor. Birleşmiş Milletler ve Dünya Ticaret Örgütü ile alakalar de süratle yenilenecek. Trump’ın çekildiği İran Nükleer Muahedesi, Paris Muahedesi ve Dünya Sıhhat Örgütü’ne de süratle geri dönüleceği öngörülüyor.
İKTİSAT: Minimum fiyatı saatlik 15 dolara (yaklaşık 130 TL) yükseltmek isteyen Biden’ın Trump’ın şirketlere ve güçlü bireylere sağladığı kimi vergi muafiyetlerini iptal etmesi, vergi siyasetlerini güçlendirmesi ve sendikasyon haklarının süratle iyileştirilmesi üzere vaatleri bulunuyor. Çin’le süren ticaret savaşlarında da Biden’ın müttefiklere danışarak ilerlemesi bekleniyor. Öte yandan Biden’ın 400 milyar doları “ABD’de üretilmiş eserleri satın almak için kullanmak istediği” belirtiliyor.
İKLİM: 200’e yakın ülkenin karbon emisyonlarını denetim altına alma kelamı verdiği Paris Anlaşması’na süratle geri dönülecek. Birleşmiş Milletler’e müracaat yapıldıktan yalnızca 30 gün sonra ABD tekrar muahedenin bir modülü olacak. Biden ayrıyeten ABD’nin 2025’e kadar emisyonları (2005 seviyelerine göre) yüzde 26 düşürme amacını, daha da savlı bir seviyeye çıkarabilir.
Doların gözü Senato ve ikinci dalgada
Piyasalar hem ABD’de hem de Avrupa’da rekor süratte artan COVID-19 hadiselerinin belirsizliğiyle istikamet bulmaya çalışıyor. Biden zaferi, dolar endeksini iki ayın en düşük seviyesine getirirken, Senato’nun da demokratlara geçmesi, uzmanlarca doları düşürecek bir öge olarak yorumlanıyor. BNP Asset Management Para Ünitesi Stratejileri Yöneticisi Momtchil Pojarliev doların önümüzdeki üç ayda yeni tabanlar görebileceğini belirterek “Daha büyük teşvik, dolar için daha olumsuz” diyor. Societe Generale, bu ay sırasıyla yüzde 4 ve 12 yükselen Bitcoin ve altının dolara alternatif olarak görüldüğüne dikkat çekiyor. Brent petrol de olay artışları ve Biden zaferiyle 40 doların altına inerken, WTI varil fiyatı da 38 doların altına indi. Biden’ın İran’la tekrar mutabakat masasına oturacağı beklentisi, piyasaya İran petrolünün de tekrar girebileceğine işaret ederken, bir OPEC yetkilisi Reuters’a verdiği demeçte “OPEC, Trump’ı özleyecek” tabirlerini kullandı.
Aile trajedileri yaşadı, çocukken kekemeydi
Hukuk eğitimi olan ve ABD tarihinin en genç senatörlerinden olan demokrat aday Joe Biden, 78 yaşında başkanlığa gelerek ülkenin en yaşlı lideri oldu. Delaware’in en uzun mühlet vazife yapan senatörü olan Biden, 2008’de de başkanlığa adaylığını koymuştu lakin kampanyası erken sonlandı ve Obama kendisini lider yardımcısı olarak seçti. ABD Senato’sunda uzun yıllar vazife yapan Biden, Senato’nun en kıymetli dış siyaset uzmanlarından biriydi. 1972 yılında ABD’nin beşinci en genç senatörü seçildikten kısa bir müddet sonra Biden’ın eşi ve üç çocuğu Noel öncesinde müthiş bir trafik kazası geçirdi. Biden’ın eşi ve kızının hayatını kaybettiği kazada, iki oğlu da ağır yaralandı ve genç senatör oğullarının hastane odasından vazife yemini etmişti. İkinci eşi Jill Biden’dan da bir kızı olan Biden, 2015’te oğlu Beau Biden’ı beyin kanseri nedeniyle kaybetti.
Hint-Jamaika asıllı göçmen çiftin çocuğu
Hindistan ve Jamaika asıllı bir çiftin göçmen çocuğu olarak dünyaya gelen ve hukuk eğitimi alan Kamala Harris, ABD’nin birinci bayan, birinci siyahi ve birinci Güney Asya asıllı lider yardımcısı oldu. Demokratların yükselen yıldızlarından olan ve yarışa lider adayı olarak giren 56 yaşındaki deneyimli siyasetçi, ABD Senatosu’ndaki misyonundan evvel de Kaliforniya’nın baş savcısı olarak misyon yapmıştı. Harris, kampanyasını erken sonlandırmış, sonrasında Biden tarafından lider yardımcılığı için seçilmişti. Biden’ın ABD tarihindeki en yaşlı lider olması nedeniyle, yardımcısının kim olacağı yakından takip edilmekteydi. Babası Stanford Üniversitesi’nde iktisat profesörü olan Harris’in annesi ise göğüs kanseri konusunda ün yapmış bir araştırmacı. Hint kültürüne olan bağları kopmadan büyütülen Harris, çocukluğunda da sık sık Hindistan’ı ziyaret etti.
Dünya