Bir yandan postayla ya da sandık başında erken oy kullanma süreçleri devam ederken, öte yandan Trump ile Biden ortasındaki siyasi polemikler sürat kesmeden sürüyor.
Ülkede ulusal bazda yapılan tüm kıymetli anketleri derleyen tahlil sitesi Real Clear Politics’e nazaran, ulusal çaptaki anketlerde, Biden, Trump’ın yaklaşık 7,5 puan önünde görünüyor.
Seçimin yazgısını belirleyecek kritik eyaletlerin tamamında da Biden’ın yarışı önde götürdüğü lakin Trump’ın ortayı yavaş yavaş kapadığı gözlemleniyor.
Biden ile Trump ortasında kritik eyaletlerin başında gelen Florida’da 2,1, Pennsylvania’da 4,9, Michigan’da 7,8, Wisconsin’de 7,6, Kuzey Carolina’da 1,8, Arizona’da ise 3,2 puan fark bulunuyor.
Postayla oy kullanma süreci, kaosu da beraberinde getirebilir
ABD’de esasen uzun vakittir var olan “posta yoluyla oy kullanma” yolunun, salgın nedeniyle neredeyse seçmenlerin yüzde 70’ini kapsayacak halde genişletilmesinin, bu oyların seçim sonuçlarının şekillenmesinde kıymetli rol oynaması bekleniyor.
Posta yoluyla oy kullanma sürecinde, birtakım eyaletlerin 3 Kasım gününe kadar oy sayım sürecine başlayamaması ve kimi eyaletlerin seçim gününden sonra da gelen onaylı oyları kabul edecek olması ise hem yeni tartışmaları doğurarak hem de seçim sonuçlarının gecikmesi ihtimalini beraberinde getirerek süreci daha da kaotik hale sokuyor.
Kritik eyaletlerdeki sayım süreci, seçim gündemini belirleyecek
Eyaletlerde postayla oy talep etme ve oy pusulalarının adreslere gönderilmesi süreçleri, şu anda tüm eyaletlerde sona ermiş durumda.
Postayla gönderilen oy pusulalarının üzerine vurulan posta damgası için son gün 3 Kasım olsa da hangi tarihe kadar gelen oyların kabul edileceği ya da oyların resmi sayım sürecine ne vakit başlanacağı konusunda her eyaletin farklı uygulaması bulunuyor.
Seçimin mukadderatını belirleyecek kritik eyaletlerden Florida’da 3 Kasım’dan sonra seçim merkezlerine ulaşan ve posta yoluyla kullanılan oylar, kabul edilmeyecek.
Eyalette posta yoluyla gelen oyların sayımına, seçim gününden 22 gün evvel başlandı. Gerek seçim gününden sonra oyların kabul edilmeyecek olması gerekse de sayım sürecine erken başlanması sebebiyle bu eyaletteki sonuçların 3 Kasım gecesi büyük oranda netleşmesi bekleniyor.
Bir öbür kritik eyalet Pennsylvania’da ise ABD Yüksek Mahkemesi, 6 Kasım’a kadar seçim merkezlerine ulaşan oyların kabul edilmesine hükmetti. Postayla ulaşan oyların sayımına, seçim gününden evvel başlanamayacak olan eyalette, sonuçların büyük ihtimalle gecikmesi bekleniyor.
Seçim sonuçlarının baş başa çıkması durumunda, Florida’nın 29, Pennsylvania’nın ise 20 Seçiciler Şurası Delegesi, muhtemelen seçimlerin bahtını belirleyecek.
Öbür kritik eyaletlerden Wisconsin ve Arizona’da, 3 Kasım’dan sonra ulaşan oy pusulaları kabul edilmezken; Kuzey Carolina 6 Kasım’a, Michigan’da ise 17 Kasım’a kadar ulaşan oy pusulaları geçerli sayacak.
Kuzey Carolina ve Arizona’da oyların sayım sürecine seçimlerden 14 gün evvel başlandı lakin Michigan ve Wisconsin’de oyların sayımı, seçim gününe kadar mümkün olmayacak.
Seçiciler Konseyi bakımından Michigan’ın 16, Wisconsin’in 10, Kuzey Carolina’nın 15, Arizona’nın ise 11 delegeye sahip olması, tüm bu eyaletleri yeni liderin belirlenmesi noktasında oldukça kıymetli pozisyona taşıyor.
40 milyonu aşkın seçmen “erken oy” kullandı
Yakın tarihteki seçimlere bakıldığında, sandığa gitme oranının yüzde 60’ı bulmadığı ABD’de, bu yıl sandık başında ya da posta yoluyla kullanılan erken oyların sayısındaki fazlalık dikkati çekiyor.
Ülkede 47 milyonu aşkın kişi, halihazırda oyunu kullanmış durumda. Bu şahısların 30 milyondan fazlasının posta yoluyla, 12 milyondan fazlasının da teğe bir erken seçim merkezlerine giderek oyunu kullandığı belirtiliyor.
Kullanılan 42 milyon oyun 21,2 milyonunun da kritik eyaletlerde olması dikkati çekiyor.
ABD’de yalnızca erken kullanılan oylarla 2016’daki toplam kullanılan oy sayısının yaklaşık 3’te 1’ine ulaşıldığı ve Cumhuriyetçi seçmenlerin büyük oranının oy için 3 Kasım’ı beklediği göz önüne alındığında, bu yılki seçimlere iştirakin fazla olacağı iddiaları de yapılıyor.
Seçim öncesi “dış müdahale” tartışmaları yeniden gündemde
ABD’deki seçimlerle ilgili uzun müddettir “dış güçlerin” müdahalesi de kıymetli bahis başlıklarından birini teşkil ediyor.
Çin, İran ve Rusya üzere ülkelerin, ABD seçimlerine müdahale etmek istediği konuşulurken; bu bahiste evvelki gün Federal Soruşturma Ofisi (FBI) ve Ulusal İstihbarat Yöneticiliğinden (DNI) açıklama geldi.
DNI Yöneticisi John Ratcliffe, İran ve Rusya’nın seçimlere müdahale etmeye çalıştıklarını tespit ettiklerini açıkladı.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Robert O’Brien, İran ve Rusya’nın yanı sıra Çin’in de seçimlere müdahale etmeye çalıştığını bildirdi.
Beyaz Saray’a giden yol, “270 delegeden” geçiyor
ABD’de başkanlık seçimlerinde en fazla oyu alan aday değil en fazla delegeyi kazanan aday, başkanlık koltuğuna oturuyor.
“Delegeler Kurulu” (Electoral College) ismi verilen sistemde, her eyalete farklı tartılarla dağıtılmış toplam 538 delege bulunuyor. Bu sayının yarıdan 1 fazlasına, yani 270 delegeye ulaşan aday, lider olmaya hak kazanıyor.
2016’daki son seçimleri kazanan Trump 304 delegeye ulaşmış fakat rakibi Hillary Clinton, Trump’tan yaklaşık 3 milyon daha fazla oy almıştı.
3 Kasım’dan sonra ABD’yi nasıl bir süreç bekliyor?
ABD’de seçim süreci, esasen seçim gününden sonra da uzun bir süreyi kapsıyor.
Seçim sonuçlarının gecikmesi durumunda, sonraki etaplar için Anayasa ve kanunlarla belirlenmiş birtakım tarihlerin değiştirilmesi kelam konusu olmadığından, bu durum da beraberinde yeni bir kaos getirebilir.
Tarihler, eyaletlere nazaran farklılık gösterse de tüm eyaletlerin 10 Kasım-11 Aralık’ta seçim sonuçlarını resmen onaylaması gerekiyor.
Tüm eyaletler, 8 Aralık’a kadar tüm oyları sayıp, hangi adayın delege oyu kazandığına karar vermek zorunda.
14 Aralık’a kadar her eyaletin Seçiciler Konseyi üyesi, lider adayına oyunu verip, bu oyları Washington’a göndermeli. Gönderilen oyların en geç 23 Aralık’a kadar ABD Kongresine ulaşması gerekiyor.
3 Kasım’da yapılacak seçimlerde misyonuna seçilen Temsilciler Meclisi ve Senato üyeleri, 3 Ocak’ta yemin ederek vazifelerine başlayacak.
6 Ocak’ta ise hem Temsilciler Meclisi hem de Senato Üyeleri, Temsilciler Meclisi Genel Konseyi salonunda bir ortaya gelecek.
Tıpkı vakitte Senato Lideri da olan ABD Lider Yardımcısı Mike Pence’in başkanlığında, Kongre’nin her iki kanadından 1’er temsilcisi eyaletlerden gelen oyları alfabetik sıraya nazaran okuyup sayacak. Bu süreç tamamlandıktan sonra kendisine teslim edilen sonuçları Pence, resmi olarak duyuracak ve varsa itirazları dinleyecek.
Tüm bu takvimin olağan olarak işlemesi durumunda, ABD’nin yeni lideri 20 Ocak’ta düzenlenecek yemin merasimiyle vazifesine resmen başlayacak.
Dünya