Hilal SARI
Avrupa Kurulu, geçtiğimiz hafta perşembe günü, birliğin gelecek 10 yılda ekonomik önceliklerinin neler olacağının taslağı niteliğinde yeni bir strateji dokümanı yayınladı. Avrupa Birliği’nin COVID-19 pandemisiyle de revizyona muhtaçlık duyularak yenilenen ticaret stratejilerinin odağında “iklimle gayret, dijital dönüşüm ve Dünya Ticaret Örgütü’nde yapılacak ıslahatlarla daha adil bir global ticaret” bulunuyor. Türkiye’nin de ortalarında olduğu 74 ülkenin en büyük ticaret ortağı olan birliğin bu yeni esaslı ticaret stratejileri, AB ile ticaret yapan ekonomiler tarafından da dikkate alınmak zorunda. AB, bu yeni stratejileriyle global iktisadın daha yeşil ve daha dijital olmasını, DTÖ üzere çok taraflı kurumların varlığını güçlü biçimde sürdürebilmesini hedefliyor.
“Açık, sürdürülebilir ve iddialı”
Avrupa Komitesi Lider Yardımcısı ve Ticaretten Sorumlu Komiseri Valdis Dombrovskis Brüksel’de yaptığı açıklamalarda birliğin yeni ticaret stratejilerini üç sözle açıklıyor: Açık, sürdürülebilir ve savlı. AB genelinde hükümetler, parlamento, iş dünyası, sivil toplum ve vatandaşlara danışılarak bu stratejileri oluşturduklarını belirten Dombrovskis, Avrupa’nın “çok taraflılığı” güçlendirmeye odaklanacağını belirterek “Güncel, adil ve sürdürülebilir bir global ticaret kuralları kitabı istiyoruz” diyor.
DTÖ’den istediği ıslahatlar var
Birlik, DTÖ’de bir dizi ıslahat istiyor. ABD’de yeni lider Joe Biden’la birlikte DTÖ’nün yeni yöneticisinin Dr. Ngozi Okonjo-Iweala olmasından memnuniyet duyan AB, bunun örgütte yeni müspet bir değişim yaratabileceğini vurguluyor, DTÖ ıslahatlarının “Arabuluculuk, denetleme ve ihtilafların tahlili (işler bir Temyiz Organı da dahil)” fonksiyonlarında olması gerektiğini belirtiliyor. Dombovskis mevcut zorlukların birlik içi yeni ticaret stratejileri gerektirdiğini belirterek “COVID-19 pandemisi sonrasında büyüme ve istihdamı iyileştirmek için açık ve kurallara dayalı ticarete muhtaçlığımız var” diyor. AB hem ticaret, hem iklim, hem de dijitalleşme konusundaki stratejilerini DTÖ seviyesinde teşebbüslerle de destekleyecek.
‘Yeşil’e odaklanacak
Birliğin yeni stratejilerinde en kıymetli değişimlerden biri gelecek ticaret mutabakatlarında iklimle çaba adımlarının da dahil edilecek olması. Yeşil eser ve hizmetlerin ticaretini kolaylaştırmayı ve teşvik etmeyi hedefleyen AB, fosil yakıt teşviklerinin azaltılmasını hedefleyen muahedeler da yapacak. Paris Anlaşması’nın taahhütleri birliğin gelecek devirde yapacağı ticaret mutabakatlarında temel ögelerden biri olacak. Mutabakatlar ülkeleri iklim, biyoçeşitlilik, kimyasal ve atık hususlarında sorumlu davranmaya zorlayacak.
Dijital korumacılık yapmayacak
Zorla emekçi çalıştırılmasıyla uğraş ederek personel haklarını yalnızca AB’de değil AB dışındaki ticaret ortaklarında da müdafaaya çalışacak olan AB, dijital dönüşümde ise hem DTÖ seviyesinde, hem de ABD üzere müttefiklerle birlikte çalışacak. “Transatlantik önderliği” için bir Ticaret ve Teknoloji Kurulu kurulmasını da öneren AB,
“Stratejimiz dijital korumacılıktan kaçınacak” diyor. Şahsî dataların korunması ve yüksek mahremiyet standartları kıymetli bir yere sahip olmaya devam ederken, İngiltere ile yapılan Brexit mutabakatının data akışlarına ait kuralları, AB’nin dijital kurallarının görüldüğü birinci örneklerden biri olarak gösteriliyor.
Rekabeti bozana karşı enstrümanlar getirecek
Adil olmayan ticaret uygulamalarına karşı çıkarlarını korumak konusunda daha argümanlı adımlar atılacağını belirten AB Ticaret Komiseri “Avrupa kuralına nazaran oynuyor, gerektiği yerde kuralları güncelleyerek proaktif bir yaklaşım izleyeceğiz” diyor ve DTÖ’ye sundukları ıslahat planı kapsamında rekabet, devlet teşvikleri ve devlete ilişkin şirketlere ait problemleri gündeme alacaklarını belirtiyor. Hatta birlik kendi şirketlerine haksızlık yapıldığını düşündüğü noktada ihracat kredileri için yeni stratejileri inceleyecek.
“Sınırda karbon sistemi da olur”
Çin devlet televizyonu CGTN Europe’a konuşan Avrupa Milletlerarası Politik İktisat Merkezi İngiltere Yöneticisi David Henig, bu stratejinin muhtemelen “sınırda karbon düzenlemesi mekanizması” da içereceğini söylüyor.
Henig’e nazaran yeni stratejiler kapsamında birliğin ithal ettiği eserler, AB’deki üretimle tıpkı kriterlere tabi tutulacak. G-20 ülkeleriyle yaptığı ticaret ve yatırım mutabakatlarında da iklim konusu odağında olacak.
Büyümenin %85’i dışardan
2021’de global iktisadın yüzde 5,2, Avrupa Birliği’nin yüzde 3,7 büyümesini öngören kurul, 2024 yılı itibariyle global GSYH’de yaşanacak büyümenin yüzde 85’inin AB dışında olacağını öngörüyor. Dombrovskis’in sözleriyle “Kriz iktisatların kendine dönmesini cazipleştirse de tahlil bu değil ve AB’nin önemli bir ticaret fazlası var. Kendi içine dönmek ekonomik görünümü yalnızca kötüleştirir.”
Avrupa kendi refahı için global ticaret partnerleriyle ticaret yapmaya devam edecek. 700 binden fazla AB şirketinin eserlerini AB dışına sattığı belirtilen strateji raporunda bunların 615 bininin ise KOBİ’ler olduğu vurgulanıyor. AB şirketlerinin yüzde 99’unu ve ihracatçı AB şirketlerinin yüzde 87’sini oluşturan KOBİ’leri koruyacak biçimde ticaret yapılacağı, bunun da “açık” bir ticaret anlayışı gerektirdiği belirtiliyor.
Dünya