Şebnem TURHAN
Faiz, Türkiye iktisadının en kıymetli tartışma konusu. Merkez Bankası siyaset faizinde geçmiş periyotlarda artırımdan kaçınmak için yan yollara sapmış ve siyaset faizi yerine sıkılaştırmayı öbür kanallardan sağlamaya çalışmıştı. Artık bu yolu bankalar seçiyor. Bankalar ticari kredilerde ve bilhassa rotatif kredilerde faizi çok yüksek belirlememek için yüzde 1 süreç kurul alıp kayıplarını telafi etme gayretinde. Her süreçte yüzde 1 komite alınması sanayiciyi rahatsız ediyor. Bilgi veren gerçek bölüm temsilcileri yüzde 19-20 düzeyinde uygulanan faizin yanı sıra bankaların her krediden yüzde 1 oranında komite aldığını belirtiyor. Bankacılık kaynakları ise faiz oranları Hazine’ye, Merkez Bankası’na ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK) bildirildiği için çok yüksek faiz oranı uygulamamak ismine kurul aldığını belirtiyor. Bunun nedeni ise geçen yılki düşük kredi faizleri ve bu yılki yüksek mevduat faizleri. Bankaların faiz gelirleri azalırken faiz masrafları arttı. Yüzde 1 kurul ile az da olsa gelir kaybı düzeltilmeye çalışılıyor.
Endüstricilerden reaksiyon
Rotatif kredilerde yüzde 1 komite alınması ile ilgili olarak görüşlerine başvurduğumuz endüstriciler, uygulanan bu faiz ve komite oranlarının şirketlere epeyce sıkıntı durumda bıraktığını söyledi. DÜNYA’ya açıklama yapan endüstrici ve iş adamları, kurul dahil edildiğinde uygulanan faizin önemli yükselişler gösterdiğini belirterek kolay adapla faiz hesabını şöyle yapıyorlar:
Ayda yüzde 10 artı faiz ödeniyor
“Bankalar son devir faiz uygulamasını yüzde 19+1+1 olarak söylüyorlar. Fakat uygulamada 19+1 faiz olarak (toplamda 20) olması gerekirken pratiği şöyle yansıyor. Yüzde 19+1’in yanına bir de artı 1 kurul ekliyorlar. Böylelikle 19+1+(1) haline geliyor formül.
Yani, rotatif kredi kullanan bir firma 1 milyon liralık krediyi ayda 10 kere kullan-kapat yapsa her süreçte yüzde 1 süreç komite hesabıyla ayda yüzde 10 artı faiz ödemiş oluyor. Bu yüzde 10 fazla faiz 12 ayda yüzde 120 yapar. Bu yılda 120 + 19+1 = 140 yapar. Yüzde 140 bileşik faiz hariç maliyet artışı ile karşı karşıyayız. Ve bu ödediğimiz bileşik faiz hariç. Her süreçte alınan bu komitesi kim nasıl açıklayacak? Bu kurulun ismini ne koyalım? Sanayii bu finansman sarfiyatıyla nasıl ayakta kalacak? Ülkede yatırımcı bunlarla mı uğraşmalı, bu türlü mi ödüllendirilmeli?
Bankacılar: Faizi abartmamak için
Bankacılık kaynakları ise yüzde 1 komitenin alındığını teyit etti. Mevduat faizinin yüzde 18,75- 18,80 düzeylerinde olduğunu ve kredilerin fakat yüzde 19 faizle kullandırıldığını söyleyen bankacılık kaynakları faiz oranını yüzde 20’ye çıkardıkları an tenkit aldıklarını lisana getirdi. Kaynakların verdiği bilgiye nazaran “faizi abartmamak için” bankalar yüzde 1 komite almaya başladılar. Böylece yetkili kurumlara faizi yüzde 19 olarak bildirirken kurul alarak faiz oranını gerçekte yükseltmiş oluyorlar. Bu da düşen faiz gelirleri yani bankaların gelirlerini bir nebze olsun artırmak ismine atılan bir adım olarak ortaya çıkıyor.
Kaynaklar, komitenin en fazla yüzde 1’e kadar uygulandığını lisana getirirken bunun genel bir uygulama olduğuna da dikkat çekti. Ticari kredilerde de biraz el sıkma üzere bir durum yaşandığını belirten kaynaklar ihracata ve üretime yönelik firmalara kredide öncelik verildiğini vurguladı. Bilgi veren bir öteki kaynak da rotatif kredide müddete nazaran kurul alındığını da söylerken geri ödeme 1 ay ise kurulun da 1 ay ödendiğini ve öbür krediler üzere kredi verildiğinde komite kesiti olmadığını kaydetti. Tekrar toplamda komite uygulamasının kredi faizini çok fazla yükseltmemek için uygulandığını da lisana getirdi.
“Hatadan bir an evvel dönülmeli”
Türkiye Moda Hazır Giysi Federasyonu Lideri ve TÜRKONFED Lider Yardımcısı Hüseyin Öztürk, sanayiciden kendilerine iletilen zahmetlerin başında bankaların kredi kullandırırken peşin komite ismi altında aldıkları uygulama geldiğini vurguladı. Öztürk, şöyle konuştu: “Peşin süreç kurulu ismi altında alınan bu süreç rotatif kredilerde çok meşakkat yaşatıyor. Rotatif kredilerde günlük kullanımlarda süreç bazlı artı yüzde 1 alıyorlar ve peşin çekiyorlar. Bir ayda 10 sefer yatırma çekme süreci yaptığınızda yıllık yalnızca buna bileşik faiz değil günlük faizden yüzde 120 artı 1 ödeme yapılıyor. Bunun üzerine bir de bankanın uyguladığı faizi koyduğunuzda sorun daha da büyüyor. Yüzde 44 bileşik faizleri hariç her gün yaptığım sürece yüzde 1 ödediğimde bileşik faizini hesapladığınızda en az yüzde 15 civarında bir artış oluyor. İkinci fasılda uygulanan yüzde 20 faizin de bileşiğini hesaplayınca yüzde 30 eder ve üst üste koyduğunuzda yüzde 70’e yakın yıllık faiz uygulaması ortaya çıkmış olur. Bizler 1 puanın fiyat baskısını yaşarken apansızın anlaşılması çok sıkıntı bir uygulama ile karşı karşıya kaldık. Daima birebir gemideyiz. Endüstrici bu gemide değil, endüstrici en tabanındadır, daima mağdur olan tarafta oluyoruz. Bunun bir kusur olduğunu tez vakitte endüstriye fazla ziyan vermeme ismine bu yanlıştan geri dönülmesi gerektiğini düşünüyoruz. İlgili bakanlığın ve kanaat liderlerinin süratli hareket edeceğine eminim, Yanlış uygulama var ve iktisada kısa vakitte bile çok önemli ziyan verir. Türkiye toparlanma sürecine girdi ancak endüstricinin işletme sermayesinde daralmalar var. Bu türlü olağandışı yaklaşımlar finansman gereksinimini çok daha büyük bir sorun haline getiriyor.”
Dünya