Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Bayan Gazeteciler Komitesi, artan bayan cinayetlerine ve medyada bayan cinayeti haberlerinde kullanılan yazım lisanındaki sıkıntılara dikkat çeken bir açıklama yaptı. Kurul, Son olarak Azra Gülendam Haytaoğlu’nun Mustafa Murat Ayhan tarafından katledilmesiyle ilgili haberlerin birçoğunda şiddet pornografisinin üretildiğini vurguladı.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin yaptığı açıklama şöyle:
“İstanbul Sözleşmesi’nin (Kadınlara Yönelik Şiddet ve Konut İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Ait Avrupa Kurulu Sözleşmesi) Cumhurbaşkanlığı kararı ile 20 Mart 2021 tarihinde geri çekilmesinin akabinde neredeyse her gün bir bayanın cinayete kurban gittiği Türkiye’de, vahşetin boyutu ve biçimi de değişiyor. Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu’nun verdiği bilgiye nazaran, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasının akabinde son 4 ayda yaklaşık 120 bayan katledildi. TGC Bayan Gazeteciler Kurulu olarak her fırsatta İstanbul Sözleşmesi’ne sahip çıkılması gerektiğini hatırlatarak, insan hakları ve bayan haklarının aktif halde korunması açısından mukaveleden çekilme kararına itiraz ettiğimizi bir sefer daha tabir ediyoruz. Sudan mazeretlerle çabucak her gün bir bayan cinayetinin işlendiği ülkemizde, medyadaki kimi yayınlarda yer alan sıkıntılı tabirleri de hüzünle karşılıyoruz.
“Cinayet işleyen erkeği türlü mazeret ve münasebetlerle koruyan dil”
Bunun en olumsuz örneklerini son olarak Azra Gülendam Haytaoğlu cinayetinde gördük. Azra Gülendam Haytaoğlu’nun Mustafa Murat Ayhan tarafından katledilmesiyle ilgili haberlerin birçoğunda şiddet pornografisinin üretildiğine tanıklık ettik. Medyanın, cinayet işleyen erkeği türlü mazeret ve münasebetlerle koruyan lisanı ve haberlerde katilin cinayet sürece konusundaki iştahını ve potansiyel katillere yol gösterecek- özendirecek biçimde aktarılması problemli bir yaklaşımdır. Haberin ayrıntıları verilirken cinayet sırasında kullanılan testere, bıçak üzere aletlerle vahşetin nasıl işlendiğine dair detayların ön plana çıkarılması, failin mazerete dayalı telaffuz ve savları, şiddetin pornografisini üretiyor. Haberde bu tip detaylardan kaçınılmalı, potansiyel katillere yol göstermemek ismine bayan cinayeti haberlerinde şiddetin pornografisinden vazgeçilmelidir.
Gazetecilerin bayan cinayetlerine dair haberleri hazırlarken cinsiyet eşitlikçi bir lisan kullanmaları mecburidir. Ayrıyeten meslektaşlarımızı, kelam konusu haberlerle ilgili fikri takip yapılırken, caydırıcı ceza uygulanıp uygulanmadığının da takipçisi olmaya, kadın-erkek demeden tüm basın çalışanlarını bayana yönelik şiddetin önlenmesi için vazifesini yapmaya davet ediyoruz.
Kamuoyunda farkındalığı artıracak haberler hazırlayarak şiddetin yaygınlaşmasının önüne geçmek ve her fırsatta şiddetin cürüm olduğunu hatırlatmak önceliğimiz olmalıdır. Unutmamalıyız ki bir bayan ya da çocuğun ömrü, basın mensubu olarak şiddetin hangi tarafında durduğumuza bağlı olabilir. Bu kapsamda, risk altındaki bayanların, çocukların can güvenliğini önceleyen, ekonomik ve ruhsal şiddet, fizikî şiddet, ısrarlı takip, cinsel taciz, tecavüz dahil cinsel şiddet, çocuk yaşta zorla evlendirme, eziyet üzere cürümlere ait caydırıcı cezaların uygulanıp uygulanmadığının takipçisi olmak zorundayız.”
Haber yaparken dikkat edilecek noktalar
TGC Bayan Gazeteciler Kurulu, “Toplumsal Cinsiyet Eşitçilik Haber Kılavuzu’nda yer alan bayan cinayetleri haberlerinde dikkat edilecek noktaları da şu biçimde özetledi:
“Melodramdan, sansasyon ve pornografiden kaçınılmalı. Cinayetin detaylarını pornografik olarak resmederek şiddetin pornografisi üretilmemeli.
Öldürülen bayanın değil, katilin fotoğrafları kullanılmalı.
Haber fail sözüne dayanarak yazılmamalı, ölen bayanın katilin/failin savlarını yanıtlayacak ve çürütecek durumda olmadığı unutulmamalı.
Haberi yapan kişi psikolog, yargıç, falcı yahut hikaye muharriri değil, gazeteci olduğunu unutmamalı.
Cinayetin sorumlusu olarak cinnet, kıskançlık, öfke, namus, iflas, ruhsal sorun vb. üzere cinayeti haklı üzere gösterecek, cinayeti legalleştirmeye çalışan tabirler muhakkak kullanılmamalı.
Katil için üretilen mazeretlerin bayan cinayetlerinde yasallaştırmanın yanı sıra haksız tahrik indirimi talebiyle mahkemede kanıt gösterilebildiği unutulmamalı.
Bayanların -varsa- cinayet öncesi muhafaza talepleri, maktulün -varsa- karakol şikayetleri, hakkında verilmiş savcılık kararı, geçmişte şiddete maruz kalıp kalmadığı, gelenekler, takviye olmayan aile vb. üzere etkenler kesinlikle haberde yer almalı.
Fikri takip yapılmalı. Cinayet haberinin akabinde failin yakalanma, yargılanma süreçleri de takip edilerek haberleştirilmeli.”
Dünya