Deniz KILINÇ
11 Eylül’de ABD’nin New York ve Washington kentlerine yönelik düzenlenen taarruzlardan sorumlu tutulan El Esas örgütünü çökertmek için Afganistan’a on binlerce asker gönderen ABD, atakların 20’nci yıldönümünde ülkeden çekilmeye hazırlanıyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) toplantısında açıkladığı karara Almanya’dan da takviye geldi. Askeri güçlerini Afganistan’dan çekmesi beklenen ABD idaresi ayrıyeten Türkiye’de gerçekleşecek bir barış konferansında yer alacak. Siyasi otoriteler, kararın bölgede uzun müddettir devam eden çatışmalara son vereceğini öngörürken, birtakım uzmanlar ise yeni bir iç savaşın ortaya çıkabileceği ihtarlarını yapıyor.
ABD’nin 2.500, Almanya’nın 1.300 askeri bölgede
ABD Savunma Bakanlığı bilgilerine nazaran, ABD’nin 2001-2019 aralığında Afganistan’daki ordu harcamaları 778 milyar dolara ulaştı. 2001’den bu yana Afganistan’a on binlerce asker gönderen ABD’nin resmi sayılara nazaran şu an bölgede 2,500 askeri bulunuyor. “Silahlı kuvvetlerimizi meskene getirme zamanı” diyen Blinken, NATO müttefiklerini de ordularını Afganistan’dan çekmeye çağırdı. NATO savunma ve dışişleri bakanlarının harikulâde toplantısı öncesinde Brüksel’de yaptığı açıklamada Blinken, ABD’nin “güvenli ve koordineli bir çekilme için” NATO müttefikleri ile birlikte hareket etmek istediğini belirtti. “Afganistan bir daha teröristler için bir sığınak olmasın diye daima bir arada Afganistan’a gittik” diyen Blinken, bu gayeye ulaşıldığını ve artık birlikte çekilmenin vaktinin geldiğini söyledi.
“Birlikte girer, birlikte çıkarız”
Blinken açıklamalarına paralel, Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer de NATO kuvvetlerinin birlikte çekilme davetine dayanak verdi. ARD televizyonuna konuşan Kramp-Karrenbauer, “Her vakit söyledik; birlikte gireriz, birlikte çıkarız. Ben sistemli bir çekilmeden yanayım” dedi ve Almanya’nın Afganistan’daki yaklaşık 1,300 askerini çekme kararını NATO ve ABD ile “senkronize edeceğini” belirtti. Öte yandan İngiltere medyasında da Londra’nın 11 Eylül’e kadar ülkedeki 750 askerini çekeceği tarafında haberler yer aldı.
Taliban, yabancı güçler çıkana kadar konferansa katılmayacak
NATO ittifakının kelam konusu kararının akabinde 24 Nisan-4 Mayıs tarihleri ortasında İstanbul’da bir barış konferansı düzenlenmesi bekleniyor. Afganistan’daki barış sürecini hızlandırması beklenen konferansa Taliban’ın iştiraki ise bilinmeyen. Taliban Sözcüsü Dr. Mohammed Naemm salı günü Twitter hesabından yaptığı bir paylaşımda “Ana vatanımızdan bütün yabancı güçler çekilene kadar, Afganistan hakkında karar alınacak rastgele bir barış konferansına katılmayacağız” sözlerini kullandı.
Rapor: Moskova ABD ile direkt savaş istemiyor
Afganistan gelişmelerinin yanında Rusya ve Ukrayna ortasındaki çatışmaya paralel olarak Washington Moskova gerginliği de sürüyor. Ukrayna’nın Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyeliği daveti sonrası ortalarında ABD’nin de yer aldığı Batılı ülkeler Rusya’yı bölgede tansiyonu azaltmaya çağırmıştı. ABD’nin iki savaş gemisinin 4 Mayıs’a kadar Karadeniz’de kalacağı haberlerinin akabinde Rus ordusunun da Karadeniz’de tatbikatlara başladığı belirtildi. Washington İstihbarat Topluluğu’ndan yayınlanan yeni bir rapor ise Moskova’nın ABD ile direkt savaşa girmek istemediğini söylüyor. Raporda, “Moskova’nın Washington ile kendi kurallarına nazaran pragmatik iş birliği fırsatları aramasını bekliyoruz ve değerlendirmelerimize nazaran, Rusya ABD güçleriyle direkt çatışma istemiyor” tabirleri yer aldı. Öte yandan Donbass hududundaki tansiyon devam ederken, ABD Lideri Joe Biden Rus Devlet Lideri Vladimir
Putin’le görüştü. Kremlin’den yapılan yazılı açıklamaya nazaran ikilinin salı günü gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde ikili münasebetler ve Ukrayna krizi masaya yatırıldı. Açıklamada, “Biden ikili bağlantılardaki durumu olağanlaştırmaya ve stratejik istikrar ve silahların denetimi, İran’ın nükleer programı, Afganistan’daki durum ve global iklim değişikliği üzere acil mevzularda istikrarlı ve öngörülebilir bir işbirliği kurmaya duyduğu ilgiyi lisana getirdi” tabiri yer aldı.
“Suriye’deki üzere kanlı bir iç savaşla karşı karşıya kalabilir”
ABD’nin Afganistan’dan çekilme kararı bölgede çatışmaların azalacağı beklentisini oluştursa da, birtakım uzmanlar olumsuz senaryoların gerçekleşme muhtemelliğine da dikkat çekiyor. BBC’de yer alan habere nazaran Afganistan başşehri Kabil’de yer alan sivil toplum kuruluşu The Institute of War and Peace Studies Lideri Tamim Asey, kararın tarafların eylül ayına kadar siyasal bir muahedeye varmasını hızlandırabileceğini belirtiyor. Ancak ABD ordusunun Afganistan’dan çekilmesi bölgede demokratik bir nizamın oluşmasına yol açmazsa, Asey Afganistan’ın “Suriye’deki üzere kanlı bir iç savaşla karşı karşıya kalabileceğini” öngörüyor. Afganistan’da siyaset araştırmaları ve tahlilleri üzerine çalışan bağımsız bir STK olan Afghanistan Analysts Network ortak yöneticisi Kate Clark ise “Taliban idaresi barışa yönelik hiçbir sinyal vermedi ama savaş yoluyla iktidara gitmek istediğine yönelik her işareti verdi” yorumunu yapıyor.
Dünya