Makine, Türkiye’nin ihracatına en büyük katkı yapan ikinci bölüm pozisyonunda. Bununla birlikte makine ithalatındaki yükseliş trendi, yerli makine ürecitilerinin tahlil bekleyen sorunu haline dönüşmüş durumda.
Türkiye Makina Federasyonu Lideri (MAKFED) Adnan Dalgakıran, makine ithalatındaki bu artışta, yatırım teşvik uygulamalarının makine ithalatını teşvik eder olmasının da kıymetli rol oynadığını vurguladı. Dalgakıran, ithalattaki yaşanan artışın, dış ticaret açığına olumsuz tesir yapmasının yanında, şurası imalat kapasitesinin kalitesini de tehdit ettiğinin altını çizdi.
Kamu kaynaklarının ithal makine teşvik ve finansmanında kullanılmaması gerektiğine vurgu yapan MAKFED Lideri, yatırım teşvik uygulamalarında yerli malı kullanımınının cazip kılan ögeler geliştirilmesi gerektiğini söyledi.
2020’de 28,4 milyar dolarlık makine ithalatı
Son çeyrekte artan makine talebinin yıllık ithalatın yüzde 14,6 artışına tesir ettiğini kaydeden MAKFED Dalgakıran, bu devirde makine ve teçhizat yatırımlarındaki yüzde 38,7 büyüme oranının da bu gelişmeyi doğruladığını söyledi. Buna ertelenen yatırımlar kadar salgının kimi dallara yönelik yatırımlardaki olumlu yansımalarının da tesir ettiğini tabir eden Dalgakıran, “2020 yılında makine ihracatını, bu periyot için epeyce makul kabul edilebilecek olan yüzde 5,6’lık kayıpla, 18,46 milyar dolar ile tamamladık. Bu bağlamda, bölümümüz, otomotiv ana ve tedarik sanayi gerisinde, ihracata en büyük katkıyı sağlayan ikinci dal pozisyonunda. 2020 son çeyreğinde ihracatta yakaladığımız ivmeyi 2021 itibariyle de sürdürmekteyiz. Birinci 2 ayda makine ihracatında yüzde 7,4 artış gerçekleştirerek bu periyotta 3 milyar doları geçtik. En büyük ihracat pazarlarından Almanya, İngiltere ve Fransa’da ihracat artışı çift hanelerde gerçekleşen makine dalı, geçtiğimiz yılın birinci 2 ayına nazaran 200 milyon dolar daha fazla ihracat yaptı.
Fakat, 2020 yılında makine ithalatının 28,39 milyar dolara çıkması ile dış ticaret açığımız yine 10 milyar dolara ulaşarak, güçten sonra cari açığa olumsuz tesir yapan ikinci bölüm pozisyonunu korudu. Maalesef 2021 birinci çeyreğinde de ithalattaki eğilim devam ediyor” dedi.
“Yatırım teşvik uygulamaları ithalatı da teşvik ediyor”
Öbür taraftan Çin’den yapılan ithalatın yüzde 54 artarak 7 milyar dolara yaklaştığını vurgulayan Adnan Dalgakıran, pandemi periyodunda daralan global makine pazarından hareketle, Çin’in makine fiyatlarında büyük indirimlere gittiğini söyledi. Dalgakıran, tıpkı vakitte başta çelik olmak üzere girdi fiyatlarındaki olağandışı artışların yanı sıra arz sıkıntıları da yaşandığını belirterek, “Çin üzere ülkelerin çelik ihracatını azaltarak imalatçılarını takviyeler boyutta siyasetlere yöneldiğini de biliyoruz. Makine ithalatı artışında, yükselen talep kadar, mevcut ithalat önlemlerini geçersiz kılan, yatırım teşvik uygulamalarının makine ithalatını adeta teşvik eder olması da büyük rol oynuyor. Bu durum, dış ticaret açığına olumsuz tesiri yanında, konseyi imalat kapasitesinin kalitesini de tehdit eder nitelikte” açıklamasını yaptı.
“Makinede yerlileşmenin değeri, pandemide daha net görüldü”
Makine bölümünün salgınla gayrette kısıtlamaların en ağır olduğu devirde bile kamu sıhhatini müdafaaya ve toplumsal ömrü aksatabilecek riskleri ortadan kaldırmaya yönelik var gücüyle çalıştığını anlatan Adnan Dalgakıran; bilhassa güç, su, kanalizasyon, asansörler, iklimlendirme ve soğuk zincirler üzere altyapı hizmetlerinin kesintiye uğramaması ve kritik sınai ve ziraî üretimin sürdürülebilmesinin pandemi sürecinde değer kazandığını tabir etti. Bunun yanı sıra virüse karşı uğraşta medikal makine ve ekipman üretimi üzere kritik kısımlara olan gereksinimin makinede yerlileşmenin ehemmiyetini bir kere daha ortaya koyduğunu lisana getiren Dalgakıran, ayrıyeten heyetim, servis ve bakım üzere uygulamalarda uzaktan erişime dair dijitalleşme uygulamaların da hızlandığını söyledi.
“Finansal kırılganlıklara karşın istihdam korundu”
Adnan Dalgakıran, ayrıyeten pandeminin dala olan tesirleri ile alınan önlemleri kıymetlendirmek hedefiyle seri anketler düzenlediklerini tabir ederek, “Bu çalışmada 21 alt bölümde çok aktörlü olan dalımıza dair dinamik durum tespitlerine gidilerek, atılacak adımlar hakkında alınacak kararlara katkı sağlanması amaçlandı. Anketin altıncı faz sonuçlarında, salgın devrinin yaşandığı 2020 yılı aşılıp 2021 Mart’ına gelindiğinde, yaşanan sıkıntıların başında kur hareketliliği, likidite sorunu ve seyahat mahzurlarının olduğu söylenebilir. 2020’de firmalarımız üzerinde tesirini gösteren finansal kırılganlıklara karşın istihdam olabildiğince korundu” dedi. Firmaların borçluluk ve öz kaynak üzere finansal yapılarındaki durum emsal seyrini sürdürürken, hazır pahalar imkânlarındaki iyileşmenin ise devam ettiğini lisana getiren Dalgakıran, şöyle devam etti: “Ancak hâlâ yüzde 30 civarındaki firmanın hazır değerler/kısa vadeli borç oranı yüzde 50’nin altındayken, borç/öz kaynak oranının ise yüzde 50’nin üzerinde olması dikkat çekiyor.”
“Navlun maliyetleri ve operasyonlarına da odaklanmalıyız”
Ödemeler istikrarındaki bozuklukların salgının global tesirlerine bağlı olarak gelişen orta girdi fiyatları artışının yanı sıra arz meseleleri ile ihracatı zorlaştıran navlun maliyetleri ve operasyonlarının da odaklanılması gereken yeni sıkıntılar olduğunu söz eden Adnan Dalgakıran, “Faizlerin yükselmesi ve devreden KDV alacakları ise finansmana erişimi zorlaştıran ögelerin başında geliyor. Gelir ve kurumlar vergisi oranlarının düşürülmesi, SGK ödemelerinde kolaylıklar sağlanması, kamu alımlarıyla endüstrinin desteklenmesi ve kamu alacaklarının hızlandırılması ise önerilen öncelikli önlemler ortasında yer alıyor” dedi.
“Kamu bankaları finansmanda yerli malını desteklemeli”
İktisat reformlarında da ilan edildiği üzere, kamu alımlarıyla endüstrinin geliştirilmesi, siyaset ve uygulamalarının geliştirilerek sürdürülmesinin stratejik ehemmiyete sahip olduğunu vurgulayan Adnan Dalgakıran, “Bu doğrultuda, yatırım teşvik uygulamalarında yerli malı kullanımını cazip kılan ögeler geliştirilmeli ve dünyada kıymetli yeri olan müteahhitlik kesimimizin memleketler arası işlerinde yerli malı kullanımını teşvik eden düzenleme ve uygulamalar oluşturulmalı. Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası ve Vilayetler Bankası başta olmak üzere kamu bankaları yatırım finansmanında yerli malını destekleyen uygulamalar geliştirilmeli” yorumunda bulundu.
Ayrıyeten kamu özel işbirliği projelerinde de yerli malı kullanımını teşvik eden düzenlemelerin oluşturulması gerektiğine dikkat çeken Dalgakıran, “Sanayi işbirliği projelerinin sayısının artırılmasına yönelik önlemler alınmalı. Böylelikle, yerlileştirme ve teknoloji geliştirme çalışmalarına da tesir edecek yaklaşımla, cari açık değil fazla veren bir pozisyona erişebileceğiz.”
“Yüksek faiz, finansmana erişimi zorlaştırıyor”
Kur hareketliliğinin de tesiri ile ödemeler istikrarındaki bozuklukların, salgının global tesirlerine bağlı olarak gelişen orta girdi fiyatları artışının yanı sıra arz problemleri ile ihracatı zorlaştıran navlun maliyetleri ve operasyonlarının da odaklanılması gereken şimdiki sıkıntılar olduğunu söz eden Adnan Dalgakıran, “Faizlerin yükselmesi ve devreden KDV alacakları ise finansmana erişimi zorlaştıran ögelerin başında geliyor. Gelir ve kurumlar vergisi oranlarının düşürülmesi, SGK ödemelerinde kolaylıklar sağlanması, kamu alımlarıyla endüstrinin desteklenmesi ve kamu alacaklarının hızlandırılması ise önerilen öncelikli önlemler ortasında yer alıyor” dedi.
Dünya