Hüseyin GÖKÇE
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından salı günü kamuoyuna duyurulan İnsan Hakları Aksiyon Planı’nın vergi mevzuatına ait içerdiği esaslı düzenlemelerin ayrıntısı merakla bekleniyor. Planda yıllara bağlı vergi hatalarının tek bir kabahat olarak kabul edilmesi başlığı, muhasebede dönemsellik unsurundan vazgeçildiği tartışması yarattı. Ceza davalarında uygulanan aktif pişmanlık sisteminin vergi hataları için de uygulanması konusu ise vergi uzmanlarının başını karıştırdı. Borçluların, haczedilen mallarını kendi satmalarına imkan veren düzenlemenin de icra yoluyla satışların gelirlerini artırması bekleniyor.
Ekonomik düzenlemeler
DÜNYA, 11 temel prensip, 9 emel, 50 gaye ve 393 faaliyetten oluşan ve kademeli olarak 2 yıl içinde hayata geçirilmesi öngörülen İnsan Hakları Aksiyon Planı’nın iktisatla ilgili ögelerini derledi. Birebir vakitte yargı ıslahatının da bir modülü olan düzenlemenin iktisatla ilgili en dikkat cazip kısmı, ‘vergi cürmünün her yıl için farklı başka oluşması yerine tek hata kabul edilerek zincirleme cürüm kararlarının uygulanması sağlanması’ olarak ön plana çıkıyor. Hala vergi ile ilgili hatalarda geriye dönük olarak, her bir devir ve doküman için farklı ayrı ceza uygulanıyor.
Bu düzenlemenin hayata geçirilmesi halinde ise bunların tamamı tek bir cürüm olarak kabul edilecek. Vergi Adap Kanunu’nda vergi hatası ‘kaçakçılık hataları ve cezalar’ başlıklı 359’uncu unsurda düzenleniyor. Bu husus kapsamında ise en çok cezanın naylon fatura ile ilgili kesildiği belirtiliyor. Uzmanlar bu hususta çok sayıda dürüst mükellefin mağduriyet yaşadığını lakin birebir vakitte naylon fatura ile ilgili kabahatlerin da hafifletildiğini kaydediyorlar.
Kabahatin itiraf edilmesi
Düzenlemenin bir öteki kıymetli başlığı ise ‘ceza davalarındaki faal pişmanlık kararlarının vergi hataları için de uygulanabilmesini öngören’ düzenleme olarak gösteriliyor. Türk Ceza Kanunu’nda rastgele bir suça karışmış bir şahsa, kabahatini itiraf etmesi halinde, faal pişmanlık kararlarından yararlandırılarak, cezanın kaldırılması yahut cezada indirimi uygulanıyor.
Vergi Yol Kanunu’nda ise ‘pişmanlık ve ıslah’ başlıklı 371’inci hususta, “vergi kabahatlerine karışan bir kişinin, bu suça karışan öteki şahısları de ilgili makamlara bizatihi bildirmesi halinde vergi cezası almaması” biçiminde yer alıyor. İhbar dışında, kişi kendi vergi kabahatine yönelik de müracaatta bulabiliyor.
Haciz malı ucuza gitmeyecek
Öte yandan, kıymetli bir düzenleme de icralık malların satışıyla ilgili bahiste getiriliyor. Buna nazaran, borçlular haczedilen mallarını kendileri satabilecekler. Ayrıyeten icra satışları büsbütün elektronik ortamda gerçekleştirilecek.
“Muhasebede dönemsellik unsuru zedelenmemeli”
Yeni Küme İdare Heyeti Lideri Yılmaz Sezer, vergide zincirleme kabahat kararlarına uyulmasının, muhasebede dönemsellik prensibini zedeleyici bir öge olduğunu söyledi. Zincirleme kabahat kavramı ile “hesap dönemi” kavramının sona ereceğini belirten Sezer, “Oysa muhasebenin temel unsurlarından bir tanesi dönemsellik unsurudur. Dönemsellik unsurunda istisna yaratılması uygulamada başta inceleme elemanları olmak üzere sorun çıkaracaktır” dedi. Bu kavramın daha çok uydurma evrak düzenleyenleri kapsadığının altını çizen Sezer, “Dolayısı ile her hesap devri farklı ayrı hata olmaktan çıkarılacak, tek bir kabahatin varlığı gündeme gelecektir. Şirket 3 yıl üst üste geçersiz fatura düzenledi ise üç başka ceza değil, zincirleme olduğu münasebeti ile bir ceza kesilecektir. Hasebiyle örneğimizde olduğu üzere ceza 1/3 oranında indirime mevzu olmuş olacaktır” diye konuştu. Bunun başka hesap devrinde oluşan cezaların ödenebilir olmamasından ötürü yapılan bir uygulama olduğuna değinen Sezer, buna karşılık düzmece fatura düzenlemesine ait caydırıcılığın da ortadan kalkacağını savundu. Sezer, vergide faal pişmanlık kuruluşunun ise gerçek bir uygulama olduğunu belirterek, “Çünkü rastgele bir münasebet ile özel temellere alınan mükellefler kolay kolay buradan silinmiyor. Yani Hazine ve Maliye Bakanlığı bunları yasaklı ilan ediyor. Lakin bu listeye taammüden değil de yanılgı ile girenler de var. Hasebiyle bunların birbirinden ayırt edilmesi gerekir. Zira özel asıllarda iseniz ticaret yapmanız engelleniyor. Lakin bu hususta kusur yahut kasıt konusunun iyi ayırt edilmesi ve ceza yahut pişmanlık uygulamasının buna nazaran tespit edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde aktif pişmanlık süreci yeniden uydurma fatura düzenleyicileri için can simidi olacaktır” formunda konuştu.
“Masumların cezalandırılması kabul edilemez”
Gelir Yönetimi E. Strateji Geliştirme Daire Lideri, Yeni İktisat Danışmanlık A.Ş. Kurucu Ortağı Nazmi Karyağdı, temiz bireylerin cezalandırılmasının kabul edilemeyeceğini belirterek, vergi kaçakçılığı cürümlerine ait hususların tekrar ele alınmasının ehemmiyetine işaret etti. Buna karşılık vergi kaçakçılığının devlete değil, topluma karşı işlenen bir hata olduğuna vurgu yapan Karyağdı, “Yapılacak düzenlemelerde bireyin faydası ve hakları ile toplumun faydası konusu ortasındaki istikrar kesinlikle gözetilmelidir” dedi. Faal pişmanlık konusunu da pahalandıran Karyağdı, “Sayıları 8 bin 500’ü bulan vergi müfettişi varken, büsbütün ekonomik hayat içinde gerçekleşen ve bu nedenle de bütün izleri ortada olan mevzularda aktif pişmanlık düzenlemesi olumlu sonuç doğurmayabilecektir. Bu nedenle de bu düzenleme, vergi kaçakçılığını düşük cezayla geçiştirme yoluna dönüşebilir” diye konuştu. Karyağdı, “Değişiklik sonucunda vergi kaçıran ve kaçırmasını sağlayan mükelleflerin tıpkı cezaya tabi olması prensibinden vazgeçilmiş olacak” tabirlerini kullandı. Karyağdı, VUK’ta pişmanlık ve ıslah düzenlemesi ismi altında (Md. 371) bir imkan bulunduğunu, bunun da mükellefe vergi cezalarına ait birtakım ödeme kolaylığı sağladığını anlattı.
Dünya