ŞEBNEM TURHAN
Coface Türkiye Genel Müdürü Ali Gençtürk, devletlerin dayanakları bu yıl da devam ettirmelerinin çok değerli olduğunu lisana getirerek “Bir anda çekerlerse önemli manada ıstıraplar oluşabilir. Gelişen ve gelişmiş ülkelerin bu dayanakları yaz aylarına kadar devam ettireceğini düşünüyoruz. Takviyeler olmasaydı 2020 yılında yaşanan iflasları en az üç katına çıkacaktı, devlet takviyeleri bizi kurtardı” dedi. Global ticaret alacak sigortası şirketi Coface her yıl bölümlere ve ülkelere nazaran risk barometresi açıklıyor. Pandemi ile geçen ve ticari hayatı da kökten değiştiren 2020 sonrasında 2021 için açıklanan risk barometresi sistemsiz bir büyüme fikriyle oluşturuldu. Kimi ülkelerin ve birtakım dalların geride kalması pandeminin ise birtakım kesimleri ön plana çıkarması beklenen 2021’de ise tıpkı geçen yıl olduğu üzere en kritik nokta devlet takviyeleri.
Coface Türkiye Genel Müdürü Ali Gençtürk, eşit olmayan bir toparlanma yaşanacağını lisana getirerek aşının yaygınlaşması ve toplu bağışıklık kazanılmasıyla ekonomilerde yazdan sonra süratli toparlanma beklenebileceğini kaydetti. Toparlanmaya kadar tüm dünya devletlerinin 2020 Nisan-Mayıs üzere başlattıkları dayanakları sürdürmelerinin kritik değerde olduğuna dikkat çeken Gençtürk, şöyle konuştu: “Bir anda çekerlerse önemli manada badireler oluşabilir. Beklentilerimiz bu tarafta değil, gelişen ve gelişmiş ülkelerin bu takviyeleri yaz aylarına kadar devam ettireceğini düşünüyoruz. Bu dayanaklar olmamış olsaydı 2020 yılında yaşanan iflaslar en az üç katına çıkacaktı. Devlet dayanakları bizi kurtardı. 2021’de devamını bekliyoruz.”
Tekstil-giyim bölümü geride kalacak
Dünya iktisadının 2020’de yüzde 3,8 küçüldüğünü 2021 yılında ise yüzde 4,3 büyüme yaşanacağını öngördüklerini söyleyen Gençtürk, “Hızlı bir toparlanma elbette. Fakat bu büyümeler her ülkeye ve dala eşit olarak dağılmayacak. Kimi ülkeler öne çıkacak kimileri geride kalacak, bunun ana sebebi sıhhat krizine verilen süratli yansılar. Birtakım ülkeler daha başarılıydı Türkiye’yi de buna biraz katabiliriz. 2021 yılında aşı temini ve aşılama çalışmalarının ne kadar süratlice gerçekleştiği de değerli olacak. Bunu iyi yapanlar daha süratli toparlanacak. Bölüm olarak tekstil-giyim, güç, metal, ulaşım, turizm ve perakende çok süratli toparlanamayacak, geride kalacaklar. Bunun yanında ilaç, kimya, besin, enformasyon teknolojileri, besin perakendesi, ambalaj üzere sürpriz kesimler daha avantajlı olacaklar” dedi.
Gençtürk, Türkiye’nin dünyada Çin ile birlikte 2020’i büyüyerek kapatacak ülkelerden olacağını belirterek şunları söyledi; “2021 yılında sıkı para siyasetine başlasak da yeniden de yüzde 4’ün üzerinde büyüme bekliyoruz. Tekrar bilhassa gelişmekte olan ülkeleri etkileyecek mevzular var. Dayanaklar havadan gelmedi, borçluluk oranları çok yüksek. Gelişen ile gelişmişlerin borçlanması ortasında fark var. Gelişenlerde hükümetlerin kimi meseleleri var hareket alanları daraldı. Türkiye’nin kimi avantaj ve dezavantajları var. Gelişenler ortasında farklılıklar olacak. Biz olumlu faiz veriyoruz hala ve bunu vermeye devam edeceğiz üzere görünüyor. Başka taraftan bizim özgür kur rejimi avantaj, yabancının girip çıkması için rejim kıymetli. Dezavantajlarımızdan biri cari açık. Cari açık yumuşak karnımız olarak devam edecek, döviz rezervlerimizin azalması da var. Bu ikisi Türkiye’yi üzecek bahisler.”
Coface Türkiye müspet ayrıştı
Geçen yılı Coface Türkiye olarak makus geçirmediklerini söyleyen Gençtürk, “60 ülkeyle karşılaştırıyoruz Türkiye’nin durumu hayli iyiydi. 2020 gelişmiş ülkelere daha çok darbe vurdu. ABD ve Avrupa pandemide gecikti, biz süratli reaksiyon verdik. Vergi ötemeleri, Kosgeb kredileri ayrıyeten Türkiye’nin krizlere de alışık olmasından ötürü bankalar ve ticaret hayatı birbirine takviye verdi. Şanslıydık genel olarak, 2019 ile karşılaştırıldığında daha makus bir sene geçirmedik, öteki tüm ülkeler daha berbat bir yıl geçirdi” dedi.
Coface kapsamındaki 60 ülkenin şirketlerine bakıldığında tüm kesim ve portföylerde eksi aktivite olduğunu kaydeden Gençtürk, Türkiye’de ise bütçenin yarısı da olsa yeniden artıda olunduğunu vurguladı.
2020 yılında en çok hasar aldıkları dalın dokuma olduğunu belirten Gençtürk, 2021’de altıncı aydan sonra düzelme yaşanacağını kaydetti. Dünya genelinde Coface’ın pandemi devrinde tüm poliçelilere 6 ay otomatik vade öteleme verdiğini hatırlatan Gençtürk, şunları söyledi: “Hasar başvurusu için 6 ay daha beklenmesi satıcı ve alıcı ortasındaki bağın yumuşak halde yönetilmesini sağladı. Büyük markalarla otomatik vade ötemeler oldu. Biz prim taksitlerinde de esneklik yaptık. Ve bunlar firmaların hayatlarına devam etmesini sağladı. 2020 alacak sigortasına talebin en çok arttığı yıl değildi. Bebek bir piyasayız, hala emekliyoruz. Tüm sigortacılık pazarında alacak sigortasının hissesi yüzde 1. Münasebetiyle gidilecek çok yer var.”
Türkiye için fırsatlar var
Gençtürk, pandemiyle birlikte Türkiye için hoş bir olasılığın ortaya çıktığını ve Coface raporlarına da girdiğini belirterek şunları söyledi: “Gelişmiş iktisatların tedarik zincirlerine stratejik eserlerde garanti altına alma isteği fırsatı doğuruyor. Büyük ekonomiler, Avrupa pandemide gördü ki kimi eserlerde salgından ötürü malları temin edememe sıkıntısıyla karşılaştılar. İleride öbür mevzu olduğunda bu problemin tekrar yaşanabileceğini gördüler. Tek ülkeye bağımlılıktansa Türkiye üzere kendilerine daha yakın olan ülkelere üretim kapasitelerini Çin’den taşıyabileceklerini düşünüyoruz. Türkiye buna hazır ülkelerden biri. Ayrıyeten Çin de ticaret savaşları nedeniyle üretimini diğer ülkelerde yapmayı planlıyor. Afrika ve Türkiye’ye gelip işbirliği ve iştiraklerle önemli manada fırsatlar yaratabileceğini düşünüyoruz”
Otomotiv ve kimya riskte bir kademe iyileşti
Coface Türkiye Ekonomisti Seltem İyigün Türkiye açısından 2021’in daha iyi istikrarlı bir sene olacağını düşündüklerini belirterek, “Büyümenin yüzde 4 civarında kaldığı, enflasyonun daha düşük olacağı, cari açığın ulusal gelir oranı yüzde 3,5 ve altına gerileyebileceği, bütçe açığının ulusal gelire oranı yüzde 3,5 düzeyi öngörünümüz var. 2020’ye göre en kıymetli fark enflasyonist baskıların azalması olacak. Temel sebep para siyasetinin sıkılaşması. Birikimli enflasyon var, Önümüzdeki üç aylık beklentiler artışı gösteriyor. Tekrar şok olmazsa kurdaki değerlenmeyle baskıların azalmasını bekliyoruz. İç talebin de 2020’ye göre artış suratında durulma görebiliriz. Ancak dış pazarların açılmaya başlamasıyla birlikte ihracat kanalının 2020’den daha fazla büyümeye takviye vermesini bekliyoruz” dedi.
Türkiye’de en risksiz dalın ilaç olduğunu belirten İyigün, sene içinde çok yüksek riskte olan otomotiv, kimya, güç, inşaat, metaller kesimlerinin ortasından otomotiv ve kimya dalının risk düzeyini bir kademe iyileştirdiklerini kaydetti. Metallerde pandemi periyodunda tüm hammadde fiyatlarında düşüş olduğunu hatırlatan İyigün, “Çinli üreticiler devreye girip alım yapınca fiyatlar artmaya başladı. Yurtiçinde metal girdi kullanan firmalar sipariş geçmeye başladı. İnşaat zayıf devam etse de sanayi üretimindeki kayıp telafi edildiği için metallere yönelik yurtiçi talep artışı sürecek. İnşaatın konut tarafı biraz mani teşkil ediyor alt yapı yatırımları devam ediyor. Metal bölümüne ait risk çok yüksek riskte ancak önümüzdeki çeyrek periyotta değerlendirmeyi gözden geçireceğiz” diye konuştu.
Tarımda hammadde fiyatlarında oynaklık olduğunu ve risk oluşturduğunu kaydeden İyigün, “Kurdaki son düşüşle birlikte bilhassa stok zaman suratı kısa olan firmaların kar marjlarının artacağını söyleyebiliriz. Dokuma ve giyimde çok yüksek riskteyiz. Ulaştırma kesiminde hava ulaştırmacılığı olumsuz, kara ulaştırmasında olumsuzluk yok” dedi. İyigün, 2020 yılında devlet dayanakları ve ötelemeler nedeniyle iflasları varsayım ederken kullanılan klasik modellerin çalışmadığını gördüklerini belirterek “Bizim modelimize nazaran 2020’de 2019’a nazaran iflasların yüzde 36 artması gerekirken yüzde 12 gerilediğini gördük. Avrupa bölgesinde yüzde 22, Asya Pasifik’te yüzde 19 geriledi. Ancak devlet takviyeleri olmasaydı buralarda çok önemli yüzde 25-30 iflasların arttığını görecektik. 2021 için hala devlet dayanakları yürürlükte olduğundan modeller sağlıklı çalışmıyor. Kademeli olarak devlet takviyeleri kalktıktan sonra kesinlikle biz iflaslarda artışlar görebiliriz. Ancak bunu da olağan kabul etmek lazım. 2022 ve sonrasında tekrar biz daha sağlıklı kestirimlerde bulunabileceğiz.”
Dünya