Ankara Anafartalar Caddesi’nde “bonmarşe” olarak tanımlanan perakende satış mağazasını açarak, kolonyanın da ortalarında olduğu tuhafiye yüklü birçok eser kümesini satmaya başlayan Eyüp Sabri Tuncer’in kıssası, Cumhuriyet ile yaşıt bir muvaffakiyet hikayesi. O günün pazar fırsatlarını iyi okuyarak ticarete atılan ve yıllar prestijiyle yalnızca kolonya satışına odaklanan Eyüp Sabri Tuncer’in bayrağını, bugün 3. nesil torunu Engin Tuncer taşıyor. Türk halkının geleneklerinde kıymetli bir yeri olan fakat pandemi periyoduna kadar popülerliğini yitirmeye yüz tutan kolonya, COVID-19’un düşmanı, pandeminin de yıldızı oldu. Bu süreçte kolonyaya artırım yapmayan, üretimi artırarak rafları boş bırakmayan Eyüp Sabri Tuncer’in işvereni Engin Tuncer, “100 yıllık bir şirket olmamıza 3 yıl kaldı. Bu kadar yıl ayakta kalmak kolay olmuyor. Şirketimizin bir idare kültürü var. İşte bu türlü olduğu için pandemide bu kararları alabiliyorsunuz. Pandeminin başında kolonyayı 27.5 liraya satıyordum. 50 lira desek bile havada kapılırdı. Fakat süreç ticaret periyodu değildi. Kolonya stratejik bir eser haline geldi. Münasebetiyle biz bunun üzerinden ticareti değil, bunu insanlara daha çabuk nasıl ulaştırırız, onun kederine düştük” diyor. Şirket kültürünün çalıştığı tüm iş arkadaşlarında olduğunu belirten Tuncer, “Çekirdek takımım dahil olmak üzere şirketimdeki bütün çalışma arkadaşlarımın 100 yıllık bir şirket kültürüne ayak uydurması gerekiyor. Aksi halde uyumlu bir takım olamayız” diyor. Engin Tuncer’le işlerini ve takımını konuştuk…
SARAYBOSNA’DAN ANKARA’YA
● Engin Beyefendi, Eyüp Sabri Tuncer 3 yıl sonra 100 yıllık bir marka olacak. Bize kuruluş öykünüzü anlatır mısınız?
Dedem Eyüp Sabri Tuncer, Saraybosnalı’ydı. Ailesiyle birlikte evvel Bursa’ya oradan da İnegöl’e geliyor. Babası Süleyman Ağa vefat edince ailenin sorumluluğu dedeme kalıyor. O da ticarete atılmak istiyor. İnegöl’ün inşaat materyali satan bir mağazasında işe başlıyor. Orada kayıt tertibini, muhasebeyi, satışı öğreniyor. Askerlikten sonra da kendine bir tuhafiye dükkanı açıyor. İşler istediği üzere gitmiyor, arkadaşlarıyla birlikte dükkanda elde kalan malları pazarlarda satmaya başlıyorlar. Bozüyük, Bilecik, Eskişehir derken Ankara’ya gelme kararı alıyorlar. Arkadaşları Ankara’ya gelmek istemiyor lakin dedem devam ediyor. Ankara, dedemin güzeline gidiyor. Cumhuriyet ilan edilmiş, memurlar para harcamak durumunda… Onların muhtaçlığına yönelik gömlekten kravata, çoraptan şapkaya birçok eseri Samanpazarı’nda açtığı küçük bir dükkanda satmaya başlıyor. İşi büyütüyor, sonra Anafartalar’daki bugünkü dükkanımızın bulunduğu yere geçiyor. Ankara’nın en çağdaş mağazasını açıyor. Eser yelpazesini de genişletiyor. Artık ısmarlama gömlek siparişi alıyor. Losyon, krem derken kolonya da satmaya başlıyor.
ÜRETİME GİRİYORLAR
● Kolonya işi nasıl büyüyor?
Kolonya, 1930’ların başında devreye giriyor. Dedem İstanbul’dan eser almaya gelirken esans, alkol ve su karışımı olan hazır formül kolonya da alıyor. 1960’lara kadar bu hazır formülü satıyor. Ancak kolonya işi artmaya başlıyor. Ticaret lisesi mezunu babam Sabahattin Tuncer’in 1960’larda işin içine girmesiyle artık kolonyayı kendileri yapmaya başlıyorlar. Üretime başlamalarıyla birlikte formülün fiyatını ucuz hale getirip, uygun fiyatlı eser satarak sürümden kazanıyorlar.
● Siz 3. nesil olarak, işe nasıl dahil oldunuz?
Ben 1964’lüyüm. 8-10 yaşından itibaren şirketin içindeydim. 1994’te de işi, imza yetkilisi olarak ben devraldım. İşe, yerleri paspaslamak, camları silmek, otomobillere mal yüklemek ve satışla başladım. Askerden geldikten sonra ise üretime odaklandım.
2007’DE DÖNÜŞÜM BAŞLADI
● Markanız hangi devirde tanınan hale geldi? Biz 1980’lerde yaygın çalışıyorduk aslında. Lakin kolonya üreticileri bölgeseldir. İstanbul’un, Ankara’nın, Van’ın bile kolonyacıları vardır. Biz de Ankara ağırlıklıydık. 1989’a kadar hiç vadeli mal satmadık. Peşin ancak hesaplı sattık. Onun için bizim, piyasaya yayılma bahtımız olmadı. Ankara ve etrafı, Doğu, Güneydoğu ve Karadeniz iyi mal çekerdi. 1994’te Ankara Lalahan’da fabrika kurduk. Kapasiteyi 10 misli artırıp büsbütün makineli üretime geçtik. 2005’te ise şirket merkezini Ankara’dan İstanbul’a taşıdık. Ondan sonra olaylara bakış açımız değişti. Farklı eser kümelerine girmeye başladık. 2007’de birinci kez oda spreyi yaptık. 2014’te sıvı sabun işine girdik. Çabucak sonra el ve beden losyonu ürettik. Akabinde şampuan derken eser yelpazesini 650’ye çıkardık. Türkiye genelinde çok daha kuvvetli bir distribütör ağı oluşturduk. Zincir mağazalara girdik. Satışa yük vermeye başladık. Pandemi öncesinde kolonyanın cirosu toplam satışlarımız içerisinde yüzde 30’a kadar inmişti. Sıvı sabun, şampuan ve losyonlarımız piyasada çok süratli bir biçimde kabul gördü. Pandemi sonrasında kolonya ciroda yine liderliği yakaladı.
Satış 5 kat arttı, 10 milyon litre oldu
● Gelelim pandemi sürecine… Kolonya pandeminin yıldızı oldu. Bu periyodu nasıl geçiriyorsunuz?
Pandemide kolonya bir anda 5 misli büyüdü. Pandemi öncesinde yıllık satışımız 2 milyon litre civarındaydı. 10 milyon litrenin üzerine çıktık şu anda. Tüketiciler kolonyanın virüs üzerindeki öldürücü tesirini duyunca birden talep patlaması yaşandı. Fakat biz bunun testlerini 2005 yılında yaptırmıştık. Bakteri ve virüsleri öldürdüğüne dair elimizde iki üniversiteden rapor vardı. Sonra bilim konseyi da bunu açıklayınca işler bir anda patladı mart başında. 20 misli bir taleple karşılaştık bir anda.
● Talep patlaması periyodunda fiyatlar da çok yükselmişti. O istikrar nasıl sağlandı?
Biz çabucak gazetelerde manifestomuzu yayınladık. ‘Biz üretimi artıracağız. Fiyatları artırmayacağız. Hammadde fiyatları artsa dahi fiyatları artırmayacağız’ kelamını verdik. Sonra piyasa oturmaya başladı, Bakanlık devreye girdi. 1 şişe kolonyanın birtakım internet sitelerinde 1.000 liraya bile satıldığını gördük. Türkiye’nin neredeyse yarısı kolonyacı oldu. Pandemi sürecinde almış olduğumuz aksiyon, halkın gözünde bizi çok farklı bir noktaya koydu. Fırsatçılık yapmadık. İşimizi yaptık aslında. Zira fırsatçılık gelip süreksiz bir şey. Ben o periyot dedim ki, ‘Biz eski bir firmayız. Bugünler ticaret yapma günü değil, bugün bir yangın yeri. Yangından nasıl kurtulunur onun devasını düşünmemiz lazım.’ Eski olmamızın verdiği deneyimle bu üzere durumlarda ticaret düşünülmez. Zira Sıhhat Bakanlığı ve Bilim Şurası bu esere artık halk sıhhatini ilgilendiren bir misyon yüklemiş. Stratejik bir eser haline gelmiş. Münasebetiyle biz bunun üzerinden ticareti değil, bunu insanlara daha çabuk nasıl ulaştırırız, onun kederine düştük.
● Engin Beyefendi, bu 100 yıllık şirketi kimlerle yönetiyorsunuz? Sağ kollarınız kimler?
Takımımızda 12-15-17 yıldır bizimle çalışan, şirketin kültürünü çok iyi bilen arkadaşlarım var. Benim çalışma halimi iyi bilirler. Ben çok süratli aksiyon almayı severim. Oyalanmanın manası yoktur. Şirketin İdare Şurası Başkanlığı’nı yürütüyorum. İcrada,3 arkadaşım var. Bunlardan biri kızım Pelin Tuncer. Kendisi pazarlamanın başında. Oburu Sibel Ergin; kendisi finans planlamaya bakar. Satışta ise Atilla Arıman var. Bu şahısların altında grupları var. Lakin operasyonun başında ben varım.
● Diğer hangi ünitelerle sık görüşürsünüz?
Eser geliştirme benden en çok randevu isteyen kısımdır. İhracat ve lojistik işine bakarım. Günlük siparişleri incelerim.
Takımda kimler var?
Pelin Tuncer: Engin Tuncer’in kızı. Bilkent Üniversitesi’nde iktisat ve işletme eğitimi almış. 8 yıldır aile şirketinde çalışıyor. Eser geliştirmeden kurumsal bağlantıya birçok farklı alanda misyon alan Tuncer, iki yıldan beri de pazarlama yöneticisi.
Atilla Arıman: Satış departmanının başında. Arıman, Engin Tuncer için, “Engin Bey’le 15 yıldır çalışıyorum. Kendisi kurumsal hafızayı da beraberinde getiriyor. Dinlemeye çok açık bir insandır. Keyifle çalışıyoruz” diyor.
Sibel Ergin: Mali İşler ve Tedarik Zinciri Yöneticisi. 17 yıldır şirkette çalışıyor. Sibel Hanım, bugüne kadar birçok departmanda vazife almış.
KOLONYANIN KISA TARİHÇESİ
Bir efsaneye nazaran Macar Suyu olarak bilinen ve birinci sefer bir keşiş tarafından Macaristan Kraliçesi Elizabeth için üretilmiş olan koku, kolonyanın atası olarak kabul ediliyor. Floransa’daki Santa Maria Manastırı rahibelerinin 14. yüzyıldan itibaren üretmekte oldukları bu koku, 17. yüzyılda bir gezgin olarak Floransa’ da bulunan İtalyan parfümcü Giovanni Paolo Feminis’in ilgisini çekiyor ve baş rahibeden formülü öğreniyor. Köln’de yaşayan Feminis, bu kokunun içine bergamot, limon ve portakal esansı katarak bugün kolonya denilen kokuyu geliştiriyor. Kolonya ‘Eau de Cologne’ (Köln suyu) olarak pazarlanmaya başlıyor. Kolonyanın Osmanlı’ya gelişi ise 2. Abdülhamid periyodunda gerçekleşiyor. İthal olarak gelen eser 1882’de birinci defa teşebbüsçü Ahmet Faruki tarafından İstanbul’da üretilmeye başlanıyor. Üretim ve ticaret Cumhuriyet devrinde artıyor.
Dünya