MEHMET HANİFİ GÜLEL
Pandemi sürecinde yerli üretimin, ithal eserlere karşı korunmasını sağlamak maksadıyla nisan, mayıs ve haziran aylarında çeşitli kararnamelerle yaklaşık 5 bin esere ek gümrük vergisi getirildi. Ek gümrük vergilerinin mühleti Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle 31 Aralık 2020’ye kadar uzatıldı. Ek vergi getirilen eserler ortasında bilhassa ikramlık eşya, ayakkabı, züccaciye eserleri ve dokumacılık endüstrinde kullanılan iplikler yer alıyor. Kelam konusu eserlerin ithalatı, ek gümrük vergileri ve dövizin yükselmesiyle neredeyse durma noktasına geldi. Dövizin yükselmesinin ithalatı çok fazla etkilemediğini belirten Mahmutpaşa esnafı, ek gümrük vergileriyle konteynır başına ek en az 300 bin TL masraf çıktığını ve son periyotta ithal eser getirmenin neredeyse imkansız olduğunu söylüyorlar. Pandemi nedeniyle yüzde 70 ciro kaybı yaşadıklarını söz eden esnaf, iş yapamamaktan şikayetçi. Kapalıçarşı’da ciro kayıplarının yüzde 60’ı aştığını söyleyen çarşı esnafı, turist sayısının az olması ve COVID-19 olaylarının tekrar artması nedeniyle kayıplarının telafi edilemez noktaya geldiğinden yakınıyor.
Günlük cirolar 1500 liraya kadar düştü
Mahmutpaşa ve Tahtakale bölgesinde dükkan kiraları 10 bin ile 50 bin lira ortasında değişiyor. Pandemi öncesi günlük ortalama 15 bin lira ciro yapılırken bugün günlük ciroların bin 500 liraya kadar gerilediği belirtiliyor. Bu durumun bu türlü devam etmesi ve aşının bulunmaması halinde bölge esnafının uzun mühlet dayanamayacağına dikkat çekiliyor.
Umutlar 2021’e kaldı
Tahtakale’de ikramlık eşya satışı yapan bir esnaf, tüm eserlerde fiyat artışının yaşandığını belirterek, evvelki yıllara nazaran ciroda yüzde 70 kaybın olduğunu aktardı. Yüksek gümrük vergileri nedeniyle eser bulamadıklarını, gelen müşterilere evvelki yılın eserlerini sunduklarını söyledi. Esnaf, yeni normalleşmeyle birlikte gurbetçilerin gelmesiyle biraz da olsa pazarın hareketlendiğini lakin ekim ayı prestijiyle işlerin yavaşladığını tabir etti. Bölge esnafı bu yılın kayıp bir yıl olduğunu ve 2021 yılının baharından umutlu olduklarını belirtiyor. Mahmutpaşa’da düğün ve kına tertiplerine yönelik eser satışı yapan bir öteki esnaf ise pandemi nedeniyle düğün ve kına tertiplerine getirilen kısıtlamaların cirolarında yüzde 75 azalmaya yol açtığını aktardı. Ellerinde mevcut bulunan eserleri satışa sunduklarını fakat yerine yeni eser koymadıklarını, bu yılı kayıp yıl olarak gördüklerini ve 2021 yılına odaklandıklarını lisana getiriyorlar.
Esnaftan faizsiz kredi takviyesi talebi
Esnafın salgın sürecinde ayakta durabilmesi için faizsiz kredi takviyesine muhtaçlığı olduğunu kaydeden İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (İSTESOB) Lideri Faik Yılmaz, dövizdeki kur artışını ise yerli üretimin artması noktasında bir fırsat olarak gördüklerini tabir etti. Yılmaz, en büyük endişelerinin salgının tekrar artış göstermesi olduğunu lisana getirerek, “İkinci dalga yaşanmaması için dua ediyoruz. Birinci dalga yaşandığında birçok işletme kapanmak zorunda kaldı. O devrin yaralarını daha saramadan ikinci bir dalga yaşanırsa esnaf perişan olur” diye konuştu. Salgın önlemleri nedeniyle mart ve haziran ayları ortasında İstanbul’da 19 bin; bölümde ise 93 bin esnaf ve sanatkarın işyerini süreksiz olarak kapattığını aktaran Yılmaz, esnafın cirosunun ise yarı yarıya düştüğünü açıkladı. 2020 yılının ocak ve ekim ayları ortasında İstanbul’da 6 bin 895 işyerinin kapandığını ve 46 bin 530 yeni işyeri açıldığı bilgisini veren Yılmaz, “Yeni işyeri açılışlarının yükselmesinin nedenlerinden biri Esnaf Dayanak Paketi’nden yararlanmak isteyenlerin odalara kayıt olmaya başlamaları. Bu periyotta kayıt dışı çalışan birçok işletme kredi imkanlarından yararlanmak için kayıt altına alındı” sözlerini kullandı.
Her 4 esnaftan 3’ü kredi çekti
Esnafın ödeme zorluğu çektiğine değinen Faik Yılmaz, “İstanbul’da faaliyet gösteren her 4 esnaftan 3’ü banka kredisi çekerek, salgın sürecinde ayakta durmaya çalıştı. Dayanak paketleri, esnaf ve sanatkarın dükkanını bu mühlet zarfında açık tutmasını sağladı. Esnafın borcunu ödeyebilmesi ve faaliyetlerine devam edebilmesi için esnafa faizsiz kredi takviyesi verilmeli. Ayrıyeten mevcut kredilerin faizleri silinmeli ve vergi ödemeleri ertelenmeli” diye konuştu.
“Ek gümrük vergilerini destekliyoruz”
Dövizin artması nedeniyle ithalat yapan esnaf ve sanatkarların iç pazara yöneldiğini söz eden Faik Yılmaz, “Türkiye, üretimle büyümek istiyor. İstanbul’da uzun yıllar Çin malları piyasaya hakim oldu. Esnafımızı ve yerli üretimi korumak emeliyle bilhassa Çin’den gelen eserlere ek vergi konulmasını istedik. Bununla ilgili bir komite kurduk ve rapor hazırladık. Zira esnaf ve sanatkar atölyelerini kapatmaya başlamıştı. Yurt dışından ucuza mal alıp iç pazarda satmak en çok esnaf ve sanatkara ziyan vermişti. Artık sancılı bir süreç olsa da döviz kurlarındaki artış ve kimi eserlere getirilen ek vergiler, Türkiye’deki üretim iktisadını tekrar canlandıracağını düşünüyorum” halinde konuştu.
Dünya