Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sıhhati ve Hudut Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Uzmanı da olan Yıldırım, AA muhabirine yaptığı açıklamada KORDEP’in, Türkiye’de COVID-19 hadisesine rastlanılmasının akabinde, Bakırköy ve Erenköy ruh ve hudut hastalıkları hastanelerinin psikoterapi merkezleri ile Vilayet Sıhhat Müdürlüğü bünyesinde hem kamu hem de istekli gruplarınca oluşturulan, çevrim içi hizmet veren bir sistem olarak devreye girdiğini hatırlattı.
Pandeminin birinci periyotlarında insanların yaşadıkları en kıymetli sıkıntıların meskende kalmak, fizikî aralığa dikkat etmek ve yaşantılarının kısıtlanması olduğunu aktaran Yıldırım, KORDEP’in bu manada hem ruhsal takviye gereksinimini karşıladığını hem de kısıtlanmanın getirdiği ek zorluklara karşı bir dayanak sunduğunu kaydetti.
KORDEP’in COVID-19 tanısı alan vatandaşların ruhsal muhtaçlıklarını gözetlediğini de belirten Yıldırım, bu kapsamda hizmetin külliyen telefonla ulaşılabilir bir biçimde planlandığını, kendilerine ulaşmak isteyenlerin tanımlanmış çizgisi aradıklarında bir ruh sıhhati profesyoneli tarafından karşılandıklarını, gereksinimleri bağlamında da ruhsal dayanağın ikinci ve üçüncü basamaklarına geçildiğini anlattı.
Prof. Dr. Yıldırım, aramalar sonucunda yüz yüze tedavi gerektiği sonucuna ulaşıldığında ise konuttan sıhhat hizmeti verebilecek bir kadro saha takımlarının aktive edildiğini lisana getirdi.
KORDEP davet merkezinin kurulduğu günden bu yana Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesinden geri arama yapılan kişi sayısının 893 olduğuna dikkati çeken Yıldırım, “Bu sayıya Erenköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesininki dahil değil. Yani sistemde şu an yaklaşık 2 bin kişi izlenmekte, birden fazla aramaları yapılmakta. Bu sayıya ayrıyeten Vilayet Halk Sıhhati sayılarını da kattığımızda 30 bin üzere bir sayı çıkmaktadır. O da Kovid-19 olumlu ya da temaslı olup ruhsal dayanak gereksinimi nedeniyle direkt Vilayet Halk Sıhhati ünitelerinin aradıkları ikinci bir hizmetimiz daha var. Bunu da kattığımızda epeyce yüklü bir sayı çıkmakta.” sözlerini kullandı.
“Arayanların yaklaşık yüzde 60’ı kadınlar”
Prof. Dr. Yıldırım, KORDEP davet merkezine bugüne kadar başvuranların yaş, cinsiyet ve arama sebeplerine ait elde ettikleri bilgilere dair şu bilgileri paylaştı:
“Arayanların yaklaşık yüzde 60’ı bayanlar oldu. Bayanlar da daha çok gereksinim olduğu için değil, bir kısmı yakınları için aradılar. Yüzde 80’i daha evvel ruhsal sorunu olmayıp Kovid-19 periyodundaki zorlanmadan ötürü arayanlardı. Yaklaşık yüzde 50’lik bir küme, bilhassa salgının birinci devrindeki bulaşma ya da bulaştırma kaygıları nedeniyle ya da salgın nereye gerçek gidecek kaygılarından arıyorlardı. Daha ağır olacağını kestirim ettiğimiz aramalar vardı lakin onlar da çok daha hudutlu oldu. Örneğin alkol unsur kullanımı ya da alkol unsur kullanan bir yakını nedeniyle aramalar yüzde 5’lerin altında kaldı. Bizi arayanların yüzde 7’si tek başına yaşayan, yüzde 50 ailesiyle yaşayan bireylerdi. Huzursuzluk, uykusuzluk, panik olma, kendisinde hastalık olduğundan şüphelenme üzere direkt telaşa bağlı belirtiler olduğu üzere bir kısmı da ilacına ulaşamama, yakınının ruhsal durumu nedeniyle endişelendiği için aradı. Yası olup arayanlar, bir yakınını COVID-19 nedeniyle kaybedip arayanlar oldu.”
Salgının birinci görüldüğü zamanlardaki aramaların daha çok belirsizliğe, tahammülsüzlüğe ait olduğunu lakin olağanlaşma sürecinin akabinde aramaların Kovid-19 tanısı alan ya da direkt somut muhtaçlığı olanlar tarafından yapıldığını aktaran Yıldırım, şöyle devam etti:
“Şu an yüklü aramalar, COVID-19 olumlu olan ya da hastaneye gelmesinde sakınca olabilecek şahıslarla nadiren de kendisi hastaneye gelmekten kaygı duyan, salgının bulaşmasından korkan olgular. Belirsizlik, bulaşma korkusu, ağır mesken içi zorluklara ait aramalar azaldı. Şu an toplumsal hayat devam ediyor. Bunu Nisan ve Mayıs ile kıyaslayamayız. Olağan ki salgın geçmiş değil, önümüz kış ve bu periyot tekrar kısıtlama önlemleri gelebilir. Bu geldiği vakit nasıl bir profil olur bilmiyoruz lakin şu an beşerler dışarı çıkabiliyor, alışveriş yapabiliyor, rastgele bir manada sokağa çıkma kısıtlaması yok. O yüzden daha rahatlar. Bir de salgına karşı bir rahatlık oluştu. Bu ne kadar hakikat bilmiyoruz. Çok uyarılmasına karşın düğünler, toplantılar, yemekler devam ediyor. Bu da doğaldır ki telaşın biraz azaldığını gösteriyor. Keşke biraz daha telaşlı olsa insanlarımız.”
“Kişileri damgalamadan hareket etmemiz gerekiyor”
Prof. Dr. Yıldırım, kendilerini arayan COVID-19 müspet teşhisli bireylere, izolasyondaki süreci nasıl geçirmeleri gerektiğine ait tekliflerde bulunduklarını, bazen direkt telaşlarına, kaygılarına yönelik ruhsal takviye verdiklerini, hastaneye gelmeleri hem kendileri hem öbürleri için risk taşıdığından hastane hizmetini online vermeye çalıştıklarını, öteki hastalıkları ve gereksinimleri sebebiyle aradıklarında ise saha gruplarını yönlendirerek, bunu çözmeye çalıştıklarını anlattı.
COVID-19 tanısı alan şahıslara, ailelerinin yaklaşımının nasıl olması gerektiğine ait Yıldırım, şu tavsiyeleri sıraladı:
“Bir kişi COVID-19 müspet olduğunda yalnızca kendisi açısından bir kasvet oluşmuyor. Onu merak eden yakınları da bir belirsizlik içerisine giriyorlar. Birincisi bu hastalık hafife alacağımız bir durum değil. Aslında genel açıdan bakıldığında hastalığın hasarsız atlatılma oranı çok yüksek olsa da dikkat edilmesi gerekiyor. Bir öbür nokta da damgalanmaya ait durum. Örneğin Mayıs’ta COVID-19 olumlu olmuş insanlara bile gitmekte kaygı duyan şahıslar görüyoruz. Bireyleri damgalamadan ve onların yardıma gereksinimleri olacaklarını bilerek hareket etmemiz gerekiyor. Ailede birinde COVID-19 varsa, izolasyonda kalmışlarsa toplumsal dayanışma gereği oraya ne muhtaçlık olduğunu, yalnızca öteki yakınları değil herkes sorabilmeli. Fizikî olarak yanlarında olamasalar bile duygusal olarak orada olduklarını söylemeleri gerekiyor.
Bir öbür nokta, insanların bir yakını müspet olduğunda, temaslı olup da risk altında olanlar var. Bir de temaslı olmayan lakin kimseye fizikî olarak yardım yapamayacak yakınları var. Bu da çaresizlik yaratıyor. Bu türlü durumlarda teknolojinin tüm imkanlarından yararlanılması gerekiyor. Şayet bu salgın 10 yıl evvel olsaydı büyük ihtimalle çok daha zorlanırdık ancak bugün teknoloji bize güya birebir yeri paylaşıyormuş üzere imkan sunuyor. Yapılacak şey şahısların birbirine dayanak olması.”
“Suçlayıcı tabirler ruhsal olarak hiç kimseye yarar sağlamıyor”
Prof. Dr. Ejder Akgün Yıldırım, bulaşın kimden kaynaklandığının ise bir başka nokta olduğuna dikkati çekerek, “Bunu tam tespit etmek mümkün değil. Bizim yapacağımız şey bir aileysek ve ortada tespit edilmiş bir hastalık varsa olabildiğince yardımcı olmak. Bulaşın kimden kaynaklandığı daha sonraki bir kıymetlendirme olmalıdır. Bilhassa damgalamak ya da suçlayıcı tabirler ruhsal olarak bu etapta hiç kimseye yarar sağlamıyor. Zira hiç iddia etmediğiniz bir yerden de bulaş kaynaklanmış olabilir. Tekrar de yakınlarımızın sıhhatini düşünüyorsak, üzülmelerini istemiyorsak maske ve aralık kuralına harfiyen uymalıyız. Etrafımızdakileri uyaran olalım, etrafımızdakiler tarafından uyarılan değil.” halinde konuştu.
Prof. Dr. Ejder Akgün Yıldırım, COVID-19 olumlu olanların ve yakınlarının ruhsal takviyeye muhtaçlığı olduğunu düşünenlerin KORDEP’in “0850 305 00 34” çizgisini aradıkları takdirde, ruh sıhhati profesyonellerinin onlara muhtaçlıkları bağlamında hakikat yönlendirmeleri yapmaya çalışacaklarını kelamlarına ekledi.
Kaynak: AA
Dünya