Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sıhhati ve Hudut Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Uzmanı da olan Yıldırım, AA muhabirine yaptığı açıklamada KORDEP’in, Türkiye’de COVID-19 hadisesine rastlanılmasının akabinde, Bakırköy ve Erenköy ruh ve hudut hastalıkları hastanelerinin psikoterapi merkezleri ile Vilayet Sıhhat Müdürlüğü bünyesinde hem kamu hem de istekli gruplarınca oluşturulan, çevrim içi hizmet veren bir sistem olarak devreye girdiğini hatırlattı.
Pandeminin birinci periyotlarında insanların yaşadıkları en kıymetli sıkıntıların konutta kalmak, fizikî uzaklığa dikkat etmek ve yaşantılarının kısıtlanması olduğunu aktaran Yıldırım, KORDEP’in bu manada hem ruhsal takviye muhtaçlığını karşıladığını hem de kısıtlanmanın getirdiği ek zorluklara karşı bir takviye sunduğunu kaydetti.
KORDEP’in COVID-19 tanısı alan vatandaşların ruhsal muhtaçlıklarını gözetlediğini de belirten Yıldırım, bu kapsamda hizmetin büsbütün telefonla ulaşılabilir bir biçimde planlandığını, kendilerine ulaşmak isteyenlerin tanımlanmış sınırı aradıklarında bir ruh sıhhati profesyoneli tarafından karşılandıklarını, muhtaçlıkları bağlamında da ruhsal takviyenin ikinci ve üçüncü kademelerine geçildiğini anlattı.
Prof. Dr. Yıldırım, aramalar sonucunda yüz yüze tedavi gerektiği sonucuna ulaşıldığında ise konuttan sıhhat hizmeti verebilecek bir grup saha gruplarının aktive edildiğini lisana getirdi.
KORDEP davet merkezinin kurulduğu günden bu yana Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesinden geri arama yapılan kişi sayısının 893 olduğuna dikkati çeken Yıldırım, “Bu sayıya Erenköy Ruh ve Hudut Hastalıkları Hastanesininki dahil değil. Yani sistemde şu an yaklaşık 2 bin kişi izlenmekte, birden fazla aramaları yapılmakta. Bu sayıya ayrıyeten Vilayet Halk Sıhhati sayılarını da kattığımızda 30 bin üzere bir sayı çıkmaktadır. O da Kovid-19 olumlu ya da temaslı olup ruhsal dayanak muhtaçlığı nedeniyle direkt Vilayet Halk Sıhhati ünitelerinin aradıkları ikinci bir hizmetimiz daha var. Bunu da kattığımızda hayli yüklü bir sayı çıkmakta.” tabirlerini kullandı.
“Arayanların yaklaşık yüzde 60’ı kadınlar”
Prof. Dr. Yıldırım, KORDEP davet merkezine bugüne kadar başvuranların yaş, cinsiyet ve arama sebeplerine ait elde ettikleri bilgilere dair şu bilgileri paylaştı:
“Arayanların yaklaşık yüzde 60’ı bayanlar oldu. Bayanlar da daha çok muhtaçlık olduğu için değil, bir kısmı yakınları için aradılar. Yüzde 80’i daha evvel ruhsal sorunu olmayıp Kovid-19 periyodundaki zorlanmadan ötürü arayanlardı. Yaklaşık yüzde 50’lik bir küme, bilhassa salgının birinci devrindeki bulaşma ya da bulaştırma kaygıları nedeniyle ya da salgın nereye gerçek gidecek tasalarından arıyorlardı. Daha ağır olacağını iddia ettiğimiz aramalar vardı fakat onlar da çok daha sonlu oldu. Örneğin alkol husus kullanımı ya da alkol husus kullanan bir yakını nedeniyle aramalar yüzde 5’lerin altında kaldı. Bizi arayanların yüzde 7’si tek başına yaşayan, yüzde 50 ailesiyle yaşayan şahıslardı. Huzursuzluk, uykusuzluk, panik olma, kendisinde hastalık olduğundan şüphelenme üzere direkt kaygıya bağlı belirtiler olduğu üzere bir kısmı da ilacına ulaşamama, yakınının ruhsal durumu nedeniyle endişelendiği için aradı. Yası olup arayanlar, bir yakınını COVID-19 nedeniyle kaybedip arayanlar oldu.”
Salgının birinci görüldüğü zamanlardaki aramaların daha çok belirsizliğe, tahammülsüzlüğe ait olduğunu lakin olağanlaşma sürecinin akabinde aramaların Kovid-19 tanısı alan ya da direkt somut muhtaçlığı olanlar tarafından yapıldığını aktaran Yıldırım, şöyle devam etti:
“Şu an yüklü aramalar, COVID-19 müspet olan ya da hastaneye gelmesinde sakınca olabilecek şahıslarla nadiren de kendisi hastaneye gelmekten kaygı duyan, salgının bulaşmasından korkan olgular. Belirsizlik, bulaşma korkusu, ağır mesken içi zorluklara ait aramalar azaldı. Şu an toplumsal ömür devam ediyor. Bunu Nisan ve Mayıs ile kıyaslayamayız. Doğal ki salgın geçmiş değil, önümüz kış ve bu periyot tekrar kısıtlama önlemleri gelebilir. Bu geldiği vakit nasıl bir profil olur bilmiyoruz ancak şu an beşerler dışarı çıkabiliyor, alışveriş yapabiliyor, rastgele bir manada sokağa çıkma kısıtlaması yok. O yüzden daha rahatlar. Bir de salgına karşı bir rahatlık oluştu. Bu ne kadar yanlışsız bilmiyoruz. Çok uyarılmasına karşın düğünler, toplantılar, yemekler devam ediyor. Bu da doğaldır ki kaygının biraz azaldığını gösteriyor. Keşke biraz daha kaygılı olsa insanlarımız.”
“Kişileri damgalamadan hareket etmemiz gerekiyor”
Prof. Dr. Yıldırım, kendilerini arayan COVID-19 olumlu teşhisli bireylere, izolasyondaki süreci nasıl geçirmeleri gerektiğine ait tekliflerde bulunduklarını, bazen direkt telaşlarına, endişelerine yönelik ruhsal dayanak verdiklerini, hastaneye gelmeleri hem kendileri hem diğerleri için risk taşıdığından hastane hizmetini online vermeye çalıştıklarını, diğer hastalıkları ve gereksinimleri sebebiyle aradıklarında ise saha gruplarını yönlendirerek, bunu çözmeye çalıştıklarını anlattı.
COVID-19 tanısı alan bireylere, ailelerinin yaklaşımının nasıl olması gerektiğine ait Yıldırım, şu tavsiyeleri sıraladı:
“Bir kişi COVID-19 olumlu olduğunda yalnızca kendisi açısından bir sorun oluşmuyor. Onu merak eden yakınları da bir belirsizlik içerisine giriyorlar. Birincisi bu hastalık hafife alacağımız bir durum değil. Aslında genel açıdan bakıldığında hastalığın hasarsız atlatılma oranı çok yüksek olsa da dikkat edilmesi gerekiyor. Bir öteki nokta da damgalanmaya ait durum. Örneğin Mayıs’ta COVID-19 olumlu olmuş insanlara bile gitmekte tasa duyan şahıslar görüyoruz. Şahısları damgalamadan ve onların yardıma muhtaçlıkları olacaklarını bilerek hareket etmemiz gerekiyor. Ailede birinde COVID-19 varsa, izolasyonda kalmışlarsa toplumsal dayanışma gereği oraya ne muhtaçlık olduğunu, yalnızca öbür yakınları değil herkes sorabilmeli. Fizikî olarak yanlarında olamasalar bile duygusal olarak orada olduklarını söylemeleri gerekiyor.
Bir başka nokta, insanların bir yakını müspet olduğunda, temaslı olup da risk altında olanlar var. Bir de temaslı olmayan lakin kimseye fizikî olarak yardım yapamayacak yakınları var. Bu da çaresizlik yaratıyor. Bu türlü durumlarda teknolojinin tüm imkanlarından yararlanılması gerekiyor. Şayet bu salgın 10 yıl evvel olsaydı büyük ihtimalle çok daha zorlanırdık lakin bugün teknoloji bize güya tıpkı yeri paylaşıyormuş üzere imkan sunuyor. Yapılacak şey şahısların birbirine takviye olması.”
“Suçlayıcı tabirler ruhsal olarak hiç kimseye yarar sağlamıyor”
Prof. Dr. Ejder Akgün Yıldırım, bulaşın kimden kaynaklandığının ise bir başka nokta olduğuna dikkati çekerek, “Bunu tam tespit etmek mümkün değil. Bizim yapacağımız şey bir aileysek ve ortada tespit edilmiş bir hastalık varsa olabildiğince yardımcı olmak. Bulaşın kimden kaynaklandığı daha sonraki bir kıymetlendirme olmalıdır. Bilhassa damgalamak ya da suçlayıcı sözler ruhsal olarak bu kademede hiç kimseye yarar sağlamıyor. Zira hiç varsayım etmediğiniz bir yerden de bulaş kaynaklanmış olabilir. Yeniden de yakınlarımızın sıhhatini düşünüyorsak, üzülmelerini istemiyorsak maske ve uzaklık kuralına harfiyen uymalıyız. Etrafımızdakileri uyaran olalım, etrafımızdakiler tarafından uyarılan değil.” formunda konuştu.
Prof. Dr. Ejder Akgün Yıldırım, COVID-19 müspet olanların ve yakınlarının ruhsal dayanağa muhtaçlığı olduğunu düşünenlerin KORDEP’in “0850 305 00 34” çizgisini aradıkları takdirde, ruh sıhhati profesyonellerinin onlara gereksinimleri bağlamında gerçek yönlendirmeleri yapmaya çalışacaklarını kelamlarına ekledi.
Kaynak: AA
Dünya