Hüseyin GÖKÇE
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın, yıllık ithalat meblağı 30 milyar doları bulan eserlerin Türkiye’de üretilmesi emeliyle başlattığı Teknoloji Odaklı Sanayi Atağı Programı’nın kapsamı genişliyor. Belirlenen 8 bölümde desteklenecek eserler ortasında elektrikli oto, otonom-yarı otonom araçlar, cep telefonu, kimya, eczacılık, aşı, blok zincir teknolojileri üzere eserler yer alıyor. Projede, daha evvel makine bölümü için davete çıkılmıştı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın, ithal edilen eserlerin Türkiye’de üretim kabiliyetini artırmak gayesiyle başlattığı ve yıllık 30 milyar doların Türkiye’de kalmasının hedeflendiği Teknoloji Odaklı Sanayi Atağı Programı’nın kapsamı genişliyor. Daha evvel makine dalı için çağırıya çıkılan programda; kimya, eczacılık, tıbbi ve dişçilikle ilgili araç gereç imalatı, bilgisayar-elektronik ve optik, elektrikli teçhizat, makine, ulaşım araçları ve öteki bölümler olmak üzere 8 başka liste yayınlandı.
Türkiye’nin katma pahalı üretiminin artırılması hedefiyle 11’nci Kalkınma Planında belirlenen orta-yüksek ve yüksek teknoloji düzeyindeki odak kesimlerde yerli üretimin artırılması için özel dayanaklar verilmeye devam ediyor.
Bu emelle birinci olarak 2019 yılında yayınlanan bildiride makine dalına yönelik öncelikli eserler belirlenmiş ve bunların üretimine yönelik davete çıkılmıştı.
27 Şubat tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan bildirim ile de; kimya, eczacılık, tıbbi ve dişçilikle ilgili araç gereç imalatı, bilgisayar-elektronik ve optik, elektrikli teçhizat, makine, ulaşım araçları ve başka kesimler olmak üzere 8 başka liste yayınlandı. Program kapsamında desteklenecek eserler ortasında; elektrikli oto, otonom- yarı otonom araçlar, cep telefonu, aşı, blok zincir teknolojileri üzere eserler yer alıyor.
Teknoloji Odaklı Sanayi Atılımı kapsamında çıkılacak davetler kapsamında onaylanan yatırımlardan 50 milyon lira ve üzerindekiler Proje Bazlı Devlet Takviyelerinden yararlanacak. Yatırım fiyatının iki katına kadar Kurumlar Vergisi indirimi yahut 10 yıla kadar Kurumlar Vergisi istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 10 yıla kadar sigorta primi patron payı dayanağı, 5 yılı geçmemek üzere aylık brüt minimum fiyatın 20 katına kadar nitelikli işçi takviyesi, 10 yıl gelir vergisi stopaj dayanağı, güç tüketim harcamalarının yüzde 50’sine kadar 10 yıl müddetle güç dayanağı, yatırım kredisi için 10 yıla kadar faiz yahut kâr hissesi dayanağı, hibe takviyesi, yatırım fiyatının yüzde 49’unu geçmemek üzere 10 yıl içinde halka arz yahut yatırımcıya satış kaidesiyle sermaye katkısı sağlanacak. 49 yıl mühletle bedelsiz yatırım yeri tahsisi, 5 yıl istihdamı muhafaza koşuluyla bedelsiz yatırım yeri tahsisi, kamu alım garantisi verilecek.
Dal temsilcileri takviyeler için ne diyor?
“İhracatta sıçrama için yüksek teknolojinin hissesini artırmalıyız”
Elektrik ve Elektronik İhracatçıları Birliği (TET) Lideri Dr. İnanç Uçkan: Türkiye ihracatı mevcut yapısıyla artık büyük sıçramalar yapamaz. Bu sıçramayı sağlamak için ihracatımızın yapısının değişmesi gerekiyor. Mevcut ihracat yapımız içinde yüksek teknoloji eserlerinin hissesi yüzde 3.5 civarındayken orta yüksek teknoloji eserlerinin hissesi yüzde 36, düşük teknoloji eserlerinin hissesi yüzde 60.5. İhracatta sıçrama bu yapının değişmesiyle sağlanabilir. Bu gayesi gerçekleştirmek için orta-yüksek teknolojiyi desteklemek üzere yürürlüğe konan ticarileşme dayanağı 2021 yılında sona erecek. Bu dayanağın uygulamasında ortayüksek teknolojinin aldığı büyük hisse kaynak sıkıntısına neden olmuş, firma limiti getirilmek zorunda kalındı. Yüksek teknoloji eserlerinin ihracatımız içindeki hissesini artırmak için mevcut takviye gözden geçirilerek, firma limitsiz tekrar yürürlüğe konulmalıdır. Kâfi kaynak ayrılabiliyorsa orta-yüksek teknoloji içinden de yüksek teknoloji irtibatlı, ithalatı azaltıcı özellikleri olan sonlu seçilmiş eser ihracatları bu kapsamda desteklenmelidir.
“Ülkemizin kalkınmasına büyük yarar sağlayacak”
İstanbul Kimyevi Hususlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Lideri Adil Pelister: Teknoloji Odaklı Sanayi Atağı programında öncelik verilen kimya bölümümüzde yeni yatırımların artacağına inanıyoruz. Türkiye’nin en fazla ihracat gerçekleştiren ikinci dalı olan kimya bölümü olarak, yüksek katma bedelli eserlerle kilogram başına düşen ihracat bedelini artırmayı ve cari açığı azaltmayı hedefliyoruz. Dalımızdaki yüksek teknolojili eser yatırımlarının artması, ihracatımızın da artması demek. Dışa bağımlılığımızın azalması ve cari açığımızın azalması demek. Hasebiyle sanayi yatırımına uygun olan öncelikli eserlere yapılacak stratejik yatırımlarla birlikte kimya kesimimizin ihracatı ve kilogram başına düşen ihracat bedeli daha da yükselecek. Böylelikle yüksek katma bedelli kimyevi mamuller ile dalımızın dünya kimya ihracatından aldığı hisse da artacaktır.
“Tüm sanayicilerin listeyi incelemesini tavsiye ederim”
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Lideri Alper Kanca: Merakla beklediğimiz bir bildirim idi. Türkiye’de yapılmayan birçok eserin yerli imalatını destekleyen bu yeni kuşak, mamul ve teknoloji odaklı teşviklerin sanayicilere güç ve cüret vereceği aşikar. Sanayi Bakanlığı iyi bir çalışma yapmış. Tüm sanayicilerin listeyi incelemesini tavsiye ederim.
“Rekabetçiliğin korunması ve geliştirilmesi açısından memniyetle karşılıyoruz”
Otomotiv Sanayicileri Derneği (OSD) Lideri Haydar Yenigün: Gelişen teknoloji ve değişen tüketici beklentileri ile birlikte endüstrimizin önemli bir yapısal değişim içinde olduğu hepimizin malumu. Elektrikli, ilişkili ve otonom araçlar otomotiv ekosisteminin tamamını etkilerken, global rekabetçiliğin yine formlandığı bir geçiş periyodunu yaşıyoruz. Bu periyotta yeni teknolojilerin ülkemize kazandırılmasını desteklemek gayesiyle yapılan bu teşebbüsü endüstrimizin rekabetçiliğinin korunması ve geliştirilmesi açısından memnuniyetle karşılamaktayız.
Optikte yerli yatırım fırsat bekliyor
İstanbul Optik Kooperatifi İdare Şurası Lideri İlker Ayaz: Yerli gözlük imalatı uzun yıllar Çin’in baskısı altında kaldığı için gelişemiyordu. Çinlinin yapabildiği şeyi imkan verilirse biz de yapabiliriz. Gözlük nihayetinde hammaddesi, üretim süreci muhakkak bir eser. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yurtdışından gelen eserleri vergi ile engellemek yerine yerli üreticiyi desteklemek için vergi, makine, istihdam teşviki sağlaması dalımız açısından daha yararlı olacaktır. Çin ile yarışabilmek için bu teşviklere gereksinimimiz vardı. Pandemi ile birlikte Çin’den ithalat külfete girmişti. Yerli üreticinin bu süreçte bir atakta bulunduğunu söyleyebiliriz. Zati çok iyi projeler var. Bilhassa Ege Bölgesi’nde optik sanayi ismine değerli atılımlar kelam konusu. Bu teşviklerle yeni projeler yahut bekletilen yatırımlar da start alacaktır. Burada kıymetli olan dayanağın samimi yapılması. Dengeli bir teşvik siyaseti olduğuna inanılırsa yatırımcı esasen ertelediği planlarını devreye alacaktır. Optik bölümünün Ar-Ge projeleri önümüzdeki periyotta daha çok konuşulacak.
“Kaos ortamında cazip bir fırsat sunuyor”
Biyoteknoloji Sanayicileri Derneği Lideri Ercan Varlıbaş: Öncelikle kesimleri ve teşvikleri inceledim. TÜBİTAK Lideri ile de değerlendirdik. Bunlar çok manalı dayanaklar. Yerli üreticiler bu teşviklerle gelip Biyoteknoloji Vadisi’nde yatırım yapabilirler. Bu takviyeler, geleceğimizin hazırlanması demek. Zira bu sayede yapılacak yatırımlar 20 yıl, 50 yıl katkı sağlayacak işler olacaktır. Bu sayede istihdam da artacaktır. Biz biliyoruz ki dalda çok iyi projesi olup da uygun şartların sağlanmasını bekleyen yatırımcılar mevcut. Onların da düğmeye basacaklarını düşünüyoruz. Ortalarında kaos ortamının geçmesini bekleyenler de var. Lakin bu takviye paketi, kaos ortamında yatırımcıya cazip bir fırsat sunuyor. Kesinlikle değerlendirilmeli.
“İlaçta teşvik zincirin tamamı için gerekli”
Koçak Farma CEO’su Dr. Hakan Koçak: Bu teşviklerin kesinlikle bilhassa yenilikçi ilaç konusunda bir katkısı olacaktır. Daha evvel de bu şekil teşvikler olmuştu. Ben takviye kapsamına giren eserleri inceledim, yüksek katma kıymetli eserler listeye alınmış. Lakin ilaç farklı bir bölüm. Bir son eser zincirinden bahsediyoruz. İmalat bu zincirin bir kesimi lakin iş üretmekle bitmiyor. Ruhsatlandırma olmazsa eser elinizde kalıyor. Bunun için de klinik araştırma, biyoeşdeğerlik süreci, kamu alımı vs gerekiyor. Takviyelerin bu basamakları da kapsaması lazım. Zincirin tamamını içeren bir teşvik olmazsa ürettiklerimiz elimizde kalıyor.
Desteklenecek kesimler ve birtakım eserler
Kimya: Gliserin, asetik asit, klor, saf amonyak, potasyum hidroksit,
Eczacılık: Yaygın görülen viral hastalıklara karşı gözetici aşı geliştirilmesi, kök hücre ve bu alanda bireye özel tedaviler, yapay kan, biyoteknolojikilaç, çeşitli vitamin cinsleri, kan kümesi tayinine ait reaktifler, doku çipleri.
Tıbbi ve dişçilikle ilgili araç gereç: Sinyal üretebilen, denetimli ilaç salgılayabilen implant, yeni jenerasyon protez ve ortez, ultrason aygıtı, sıhhat teknolojilerine yönelik üç boyutlu yazıcı teknolojisi, kalp kapakçığı, cerrahi diş iğneleri, diyaliz setleri, kontakt lens, şırınga.
Bilgisayar, elektronik, optik: Blok zincir teknolojileri ve altyapıları (ürün izlenebilirliği, dijital eser pazarlama vb) , endüstriyel objelerin interneti platformu, telefon aygıtları, ATM, Faks, fotokopi makineleri, optik okuyucu, uydu telsiz alıcısı, hırsızlık alarm aygıtı, kol saati, İHA, giyilebilir elektronik donanımlar, kimlik doğrulama teknolojileri.
Makine: Buhar türbinleri, yangın söndürme aygıtları, forklift, teleferik, open-end eğme makineleri, dikiş makineleri, nümerik denetimli kadro tezgahları, sınai robotlar, servo motor, ziraî robotik sistemler.
Ulaşım: ‘Diğer’ kara taşıtları için dizel motor, ‘diğer’ hava taşıtları için kıvılcım ateşlemeli motor, elektrik motorlu cam siliciler, dizel ve yarı dizel elektrik gücü veren motorlu taşıtlar, elektrik motorlu taşıtlar, motosikletler, toplu taşımaya yönelik otonom ve yarı otonom araçlar, muhteşem iletkenler, kendi kendini temizleyen araç boyaları, şarj teknolojileri.
Dünya